‘Evet’te gizli ‘Hayır’ var

Referandum, başka bazı ilkler gibi yeni bir seçmen tipi olarak “utangaç seçmen” gerçekliğini siyasete kazandırdı. ANAR Genel Müdürü İbrahim Uslu, “Kanaatini ‘yanlış’ olarak beyan eden seçmenler” diye tanımladığı “utangaç seçmenlerin” “gizli hayırcılar” olduğunu söyledi ve referandumda sonucu bu seçmen grubuyla yurtdışı seçmenlerin belirleyeceğini söyledi. İktidara yakın araştırma kuruluşlarından ANAR, 16 Nisan’a kısa bir süre kala son anketini açıkladı. ANAR anketine göre ‘evet’ oyları mart ayından bu yana yüzde 2 oranında arttı. Anketten evet yüzde 52, hayır yüzde 48 çıktı.

Utangaçlar ve anketi reddedenler

ANAR, anketi duyururken sonuçlar için dikkate alınması gereken bir boyuta dipnot düşerek işaret etti. ANAR’ın notu şöyle: “Bu sonuçlarda, anketlerde kanaatini ‘yanlış’ olarak beyan eden utangaç seçmenlerin etkisini telafi edecek herhangi bir istatistiksel düzeltme yapılmamıştır.” ANAR anketinde ilk kez ifade edilen “utangaç seçmen”, bu referanduma özgü bir gerçeklik olarak diğer anket kuruluşlarının da karşısına çıktı. Görüşlerini aldığımız kuruluşlar, bu referandumda ilk kez tercihini açıkça belirtmek istemediği için anket yapmayı reddedenler, anketten kaçanlar gerçeğini gözlediklerini anlattı.

Gizli hayırcılar

ANAR Genel Müdürü İbrahim Uslu ise sorularımız üzerine “utangaç seçmen” olgusuna ilişkin şunları söyledi: “Utangaç seçmen dediğimiz, yaptığımız anketlerde kanaatini kasten yanlış beyan edenlerdir. Bize kanaatini kasten bilerek yanlış beyan edenlerin gerçek tercihini öğrenebilmek için kontrol soruları da yöneltiyoruz. Örneğin tercihini sorduğumuzda ‘evet’ diyor. Ama kontrol sorusu olarak ‘Sizce Türkiye için en ideal yönetim biçimi nedir’ sorusunu soruyoruz. Orada tercihi kadar net kanaat ifade edemeyenler oluyor. Fakat ne kadar kontrol sorusu sorarsak soralım, utangaç seçmenin sayısını tespit edemeyiz. Ama tespit edebileceğimiz bir yan var. O da şu. Utangaç seçmen, ankette evet vereceğini söylediği halde gizli hayırcı olan seçmen. Ankette ‘hayır’ deyip 16 Nisan’da ‘evet’ diyecek olan utangaca rastlamadık ama tersini gördük.”

Sandıklar kapananam kadar yarış

Uslu, utangaç seçmenlerin oranı ile yurtdışından gelecek seçmen oranının referandum sonucunu çok önemli ölçüde etkileyip belirleyeceğini söyledi. Uslu, partili seçmenlerin referandum tavrı ile ilgili olarak da “Hayır” blokunda yer alan CHP ve HDP seçmenleri çok büyük oranda partilerinin kararına uygun oy kullanacaklar. AKP seçmeninde de partisinin tavrına uygun oy kullanma oranı yüksek. Ancak MHP’de durum tam tersi. MHP seçmeni dağınık. MHP yönetimi evet demesine karşın MHP seçmeni içinde ancak yüzde 25-30’u evet diyor. Geri kalanı içinde hayırcı var, kararsız var, sandığa gitmeyecek olan var” dedi.

‘HAYIR’ CEPHESİ DE İSTANBUL’A HÜCUM

Anketlerde durumun başabaş gitmesi üzerine gözler seçmenin yüzde 10’unun yaşadığı İstanbul’a çevrildi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ardından ‘hayır’ cephesi de İstanbul’a yoğunlaştı. CHP lideri Kılıçdaroğlu, İstanbul programlarını artırırken, milletvekillerine de “İstanbul’dan ayrılmayın. İstanbul’da çalışın” talimatı verdi. CHP’liler, “İstanbul’da hayır önde çıkarsa Türkiye’de de hayır çıkar” görüşünde. İstanbul’da CHP’nin oy oranının Türkiye ortalamasının üzerinde olması da CHP’nin umudunu artırıyor. CHP, İstanbul’da hayırın önde gittiğini ancak bu oranın yüzde 55-45 düzeyine getirilmesi halinde Türkiye genelinde hayırın önde çıkmasının kesinleşeceği görüşüyle hareket ediyor.