Erol Tuncer’den ‘Anılarım’... Alev Coşkun’un yazısı... (02.07.2021)

Erol Tuncer, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’ni bitirdi. 1961-1973 yılları arasında Karayolları Genel Müdürlüğü’nde çeşitli görevlerde bulundu. Daha sonra genç yaşta Afet İşleri Müdürlüğü yaptı.

1973 ve 1977 seçimlerinde CHP’den Gümüşhane Milletvekili seçildi. 1973-1980 arası CHP Parti Meclisi Üyeliği, MYK üyeliği, Genel Sekreter Yardımcılığı ve İmar İskan Bakanlığı yaptı.

1980 sonrasında on yıllık siyaset yasağına karşın kapatılan CHP’nin yerini alacak bir sol partinin kurulması yönünde yoğun çalışmaların içinde bulundu. Solda kurulan partilerin, (SODEP, SHP ve HP) birleşmesinde, CHP’nin yeniden açılmasında birinci derecede etkin çalışmalar yaptı.

1980 askeri darbesi ile kapatılan siyasi partilerin yeniden canlanması ve CHP’nin 9 Eylül 1992’de yeniden açılması sürecinde etkin olarak çalıştı, katkı sağladı. CHP’nin bu önemli aşamasında CHP Genel Başkanlığı yarışında iki genel başkan adayı vardı: Erol Tuncer ve Deniz Baykal.

GÜN YÜZÜNE ÇIKAN GERÇEKLER...

660 sayfayı bulan Anılar temelde iki döneme ayrılıyor. İlk bölümde Tuncer’in kamu yönetiminde Karayolları Genel Müdürlüğü ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü’ndeki çalışmalarına ayrılmış (235 sayfa). Geriye kalan bölüm 1973-1995 yıllarını kapsayan siyasal olayları kapsayan anılarıdır.

Türk siyasal tarihinde 1973-1980, arası çalkantılı bir dönemdir. 12 Mart 1971, Ecevit’in CHP Genel Sekreterliği’nden istifasının ardından “Karaoğlan Ecevit”in ortaya çıkışı. CHP’nin, 1973 seçimlerinde yüzde 33.3 oy oranına yükselerek birinci parti oluşu, Kıbrıs Barış Harekatı sonrası yapılan 1977 seçimlerinde ise CHP’nin oyunun yüzde 41.4’e yükselmesi.

Oy oranları böyle olmakla birlikte 1973-1980 dönemi çok sarsıntılı geçmiştir. 1980’e doğru dış kaynaklardan beslenen terör her gün can alıyor ve halk katmanlarında cepheleşme en etkin günlerini yaşıyordu. Anılarım kitabında bu çalkantılı günler de ele alınıp analiz edilmektedir.

Bu anılarda, 1980 öncesi Ecevit ve 1980 sonrası Ecevit arasındaki farklar, Mustafa Üstündağ’ın ve parti genel başkanlığına odaklanmış, başka da bir şey düşünmeyen Baykal’ın konumları gün yüzüne çıkıyor.

İleride bu günlerin siyasal tarihini yazacak tarihçiler için Tuncer’in kitabı vazgeçilmez bir kaynak kitap niteliğindedir.

YETENEKLİ - YANSIZ

Erol Tuncer, yetenekli bir bürokrat, akılcı, dengeleri gözeten heyecana kapılmayan her zaman yumuşak üsluplu, objektif bir politikacı olarak bilinir. Bu tanım genel kabul görür. Onun yansızlığını gösteren bir örnek olayı kitaptan aynen aktarıyoruz.

Tuncer yazıyor:

“1923’ten günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri” isimli kitabımızın hazırlanması sırasında TBMM Kütüphanesi’nde araştırma yapıyorum. 1980’deki sonuçsuz seçimlerde kaç tur seçim yapmış olduğumuzu tutanaklardan doğrulamam gerekiyor.

Sonunda buldum ve sonucu bana yardımcı olan görevliyle paylaştım: ‘Tam 115 nafile tur yapılmış’ dedim ve aramızda şu konuşma geçti:

‘Efendim, bunlar ne aptal adamlarmış.” ‘Onlardan biri de bendim’ deyince muhatabımın yüzü kızardı, ne diyeceğini bilemedi. Ben devam ettim: ‘Hiç mahcup olmayın, çünkü söylediğiniz gerçeğin ifadesidir.’”

AKILCI, DÜRÜST VE DEMOKRAT BİR POLİTİKACI

Bir başka olay da şöyle:

“12 Eylül’den sonra ilk kez gittiğim Libya dönüşü sırasında havaalanında iki Türk ile tanıştım. Benim 12 Eylül’de milletvekili olduğumu öğrenince askeri darbeyle ilgili sorular sormaya başladılar.

En çok merak ettikleri iki şey de şunlardı: ‘Darbe neden oldu ve önlenemez miydi?’

Ben de nerelerde yanlışlar yaptığımızı anlatmaya başladım:

‘Demek ki siz AP’lisiniz.’

‘Nereden çıkardınız, ben CHP’liyim’ dedim.

Cevapları şu oldu:

‘Ama hep hatalarınızdan söz ettiniz, bizde sizi AP’li sandık. Çünkü darbe hükümete karşı yapıldı. Siz niye üstünüze alınıyorsunuz?’

Cevabım şu oldu:

‘Darbe sisteme karşı yapıldı, sistem çöktü. Ben de sistemin iki önemli parçasından birisi olan Ana muhalafet Partisi CHP’nin üyesiyim. Benim de sorumluluğum var. Ben olayı başından beri böyle algıladım.’” (s.416-417)

Bu örnekler, onun edebi cümleler kuran, heyecanlı bir hatip değil, akılcı, dürüst ve demokrat bir politikacı olduğunu gösterir.

TESAV

1980 sonrası siyasi olayların içinde yaşayan ve CHP kuruluşunda etkin rol oynayan Tuncer, 1990’dan sonra parlamentoya girmek istedi. Ancak bu arzu gerçekleşemedi.

Siyasal ve toplam olaylardan kopmayan Tuncer, bu kez, düşünen aydın ve yurtsever 90 arkadaşıyla Ankara merkezli TESAV’ı (Toplumsal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı) kurdu. 1993’den bugüne yaklaşık 30 yıldır bu Vakfın başkanlığını yapıyor.

TESAV bugüne kadar Türk toplumuyla ilgili 50 önemli eser yayınladı. Tuncer, özellikle Türkiye’deki seçimlere odaklandı. Bunlar arasında Tuncer’in yazdıkları şunlardır:

Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877 -2002). 1946, 1950, 1954, 1957, 1961 Seçimlerinin Rakamsal ve Siyasal Analizleri. 1923’ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri. 2011 Milletvekilliği Seçimleri. 2015 Genel Seçimler. 1923’ten Günümüze Siyasal Partiler. 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri.

Bu kitapları ve incelemeleriyle Erol Tuncer, Türk demokrasi tarihine çok önemli kaynak eserler kazandırmıştır. Erol Tuncer’in Anılar’ı siyasal yaşamımız için aynı zamanda bir ders niteliğindedir. Bu nedenle tüm siyasetin içinde bulunan herkese ve o günleri öğrenmek isteyenlere bu önemli kitabı öneriyorum.

Türkiye’de siyasal yaşamın içinde bulunanlar genel olarak anılarını yayınlamazlar. Türk demokrasi yaşamına kaynak kitaplar bırakan Erol Tuncer’i de böylesi bir kitabı yazdığı ve bilinmeyen birçok olayı açıklığa kavuşturduğu için kutluyorum.

Anılarım / Erol Tuncer / TESAV (Ankara) / 2021.