Birinci yılını dolduran Covid-19 salgını dünyanın birçok ülkesinde üçüncü kez tırmanışa geçmiş görünüyor ve ülkeler yeni önlemler açıklıyor, aşılamaya hız veriyorlar.

Dokuz farklı ülkede hastalığın şimdiye kadarki gelişimi, can kaybı, şu andaki durumu, alınan önlemler ve aşılama kampanyasında geldikleri noktaları karşılaştırdık.

Amerika Birleşik Devletleri

ABD salgının başlangıcından bugüne en çok vakanın ve en çok ölümün yaşandığı ülke.

Bir yılı biraz aşan bu süre içinde 330 milyon nüfuslu ülkede 31 milyon kişi hastalandı ve yarım milyonu aşkın (563 bin) kişi yaşamını yitirdi.

Ocak ayında görevi devralan Başkan Joe Biden salgınla mücadelenin en önemli önceliği olduğunu söylemiş ve ilk 100 gününde 100 milyon kişinin aşılanacağını duyurmuştu. Bu hedefe 100 gün olmadan ulaştı ve şimdi 200 milyonu hedeflediklerini söyledi.

Şu ana kadar ülke nüfusunun üçte biri en az bir doz, çoğu 65 yaş üzeri yüzde 15'i yani 49 milyon kişi de iki doz aşısını olmuş durumda.

Aşılama bütün hızıyla devam ediyor ve günde üç milyona yakın insan aşılanıyor.

Buna karşılık salgının hızının kesildiğini söylemek mümkün değil.

Gerçi Kasım ayından bu yana ilk kez yedi gün üst üste günlük ölümler 1000'in altına düştü ve bu bir başarı sayılabilir ama geçen hafta günde ortalama 63 bin civarında insan hastalandı ve yetkililer bunun bir hafta öncesine göre yüzde 16'lık bir artış anlamına geldiğini söyleyerek kaygılarını dile getiriyor.

Vakaların özellikle Michigan, Connecticut ve New York'ta arttığı belirtiliyor.

Ülke genelinde vakaların artışa geçmesi üzerine Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Direktörü Rochelle Walensky, salgınla mücadelenin sona ermediği ve kötü bir sona doğru gittiği uyarısında bulundu.

ABD yönetimi aşılamanın hız ve yaygınlığının salgının önünü kesmesini umuyor. Onun dışında maske ve sosyal mesafe önlemlerinin uygulanışı eyaletten eyalete farklılık gösterebiliyor.

Ülkede şu ana kadar onaylanan Pfizer, Moderna ve Johnson & Johnson aşıları kullanılıyor.

İngiltere

İngiltere bir yandan nüfusuna oranla salgını en ağır yaşayan ülkelerden biri; diğer yandan aşılama kampanyasını en erken başlatan ve en yüksek oranda aşılama yapabilen ülkeler arasında.

67 milyon nüfuslu Birleşik Krallık'ta salgının baş gösterdiği andan itibaren Covid'e yakalananların sayısı 4 milyon 337 bin kişiye ulaştı. Covid'den yaşamını yitirenlerin sayısı ise 126 bini geçti.

30 milyonun üzerinde kişinin yani yetişkin nüfusun yaklaşık yüzde 60'ının aşının ilk dozunu olduğu ülkede iki dozu birden olanların sayısı da üç milyonu aştı.

AB'den bir ay önce aşılamaya başlanan İngiltere'de vaka ve ölüm sayılarında da aşılama ve uygulanan sıkı kapanma önlemleriyle birlikte, koronavirüsün daha hızlı yayılan bir varyantının ortaya çıkmasına rağmen ciddi bir düşüş yaşandı.

Ocak ayı başlarında bir ara 65'lere kadar yükselen günlük vaka sayısı dün 3 bin 862 idi. Ocak ayında 1300'lere varan günlük ölümler ise son bir hafta içinde ortalama 26 civarında seyrediyor.

Ancak İngiltere hükümetinin başlattığı aşamalı açılma planı ilerledikçe vakaların yeniden yükselişe geçmesinden endişe ediliyor. Açılma planının ilk aşamasında okullar açıldı, Pazartesi gününden itibaren ise dış mekanlarda altı kişiye kadar buluşmalara izin verildi.

Vakalar yeniden yükselmez ise Nisan ayında berberler gibi kritik önemde bazı işyerlerinin daha temkinli bir şekilde açılması Mayıs ayında dış seyahatlerin, Haziran ayında ise seyircili etkinliklerin başlayabilmesi umuluyor.

İngiltere şu anda tatil dışında bir gerekçeleri bulunmadıkça vatandaşlarının yurt dışına çıkmasına izin vermiyor.

Ayrıca Covid varyantlarının gelebileceği düşünülen ülkelerden İngiltere'ye seyahat edenlere, otellerde masrafları kendileri tarafından karşılanmak üzere karantina ve test uygulanıyor.

İtalya

İtalya'da salgının başından bu yana yaşanan toplam Covid-19 vaka sayısı son bir günde 12 bin 916 artarak 3 milyon 544 bin 957'ye yükseldi.

Can kayıpları da bir günde 417 artışla 108 bin 350'ye ulaştı.

Ülkede son haftalarda, yeni varyantların da etkisiyle salgın eğrisinin yüksek seyretmesi nedeniyle ek tedbirler alındı.

Buna göre, tedbirlerin nispeten gevşet tutulduğu "sarı" ve "beyaz" bölge uygulamaları kaldırıldı ve ülke 6 Nisan'a kadar yalnızca en sıkı tedbirlerin uygulandığı "kırmızı" ve "turuncu" bölgelere ayrıldı.

İtalya Sağlık Bakanı da bundan böyle AB ülkelerine seyahatler için de kısıtlama getirildiğini açıkladı. Yurtdışı seyahatlerinden önce ve sonra test ve beş gün karantina zorunluluğu getirildi. Avrupa Birliği (AB) dışındaki ülkelere zaten uygulanıyordu ama şimdi AB ülkeleri de dahil edildi.

60 milyon nüfuslu İtalya'da 27 Aralık'ta başlayan aşı kampanyasında bugüne kadar 9.6 milyon aşı uygulandı.

Her iki doz aşıyı da yaptıranların sayısı ise üç milyon seviyesinde.

Bugüne kadar aşı yaptıranların büyük kısmı sağlık personeli ve 80 yaş üzerindeki vatandaşlar.

Hollanda

Salgının başlangıcından bugüne 17 milyon nüfuslu Hollanda'da koronavirüse yakalananların sayısı resmi rakamlara göre toplam 1 milyon 260 bin, hayatını kaybedenlerin sayısı da 16 bin 475.

Halen günlük ortalama yedi bin yeni vaka bildiriliyor ve son yedi gün içerisinde günlük ölümler ortalama 26 kişi düzeyinde. Son haftalarda vakalarda yeniden artış gözlenmesinden kaygı duyan hükümet sokağa çıkma kısıtlamalarını 20 Nisan'a kadar uzattı.

Hollanda koronavirüs vakalarının son haftalarda yeniden artması üzerine hükümet, sokağa çıkma yasağını 20 Nisan'a kadar uzattı.

Mağazaların, randevu ile günlük belli sayıda müşteri kabul etmesine izin veriliyor. Yiyecek içecek sektörü sadece paket servisi yapmak koşuluyla açık.

Kreş ve ilkokullar açıldı. Orta öğretimde haftanın belirli günleri dönüşümlü eğitim veriliyor. Üniversitelerde ise, uzaktan eğitim yapılıyor.

26 yaş ve altındakilere açık havada antrenman ve spor yapmaları serbest bırakıldı.

Zorunlu haller dışında 15 Mayıs'a kadar seyahat kısıtlaması uygulanıyor.

Hollanda'da AB ilaç güvenliği makamları tarafından onaylanan Pfizer, Moderna ve AstraZeneca aşıları kullanılıyor.

Resmi internet sitesinde verilen rakamlara göre ülkede en az 2,3 milyon insan en az bir doz aşı oldu, 600 bini aşkın kişinin de iki doz aşıları tamamlandı. Yetkililer başta yavaş olan aşılama hızının haftada yarım milyona kadar çıktığını söylüyorlar.

Fransa

65 milyon nüfuslu Fransa'da geçen yıldan beri 4,5 milyon kişi koronavirüse yakalandı ve 95 bin kişi yaşamını yitirdi.

Sonbaharda yaşanan ikinci dalganın önünü alınan sıkı önlemlerle kesen Fransa'da Şubat ayından bu yana salgın görünür şekilde yeniden yükseliş gösterdi.

Günlük vakalar son yedi günde ortalama 36 bin, günlük ölümler ise ortalama 334 düzeyinde.

Vaka sayılarındaki artıştan kaygılanan yetkililer üçüncü dalganın geliyor olabileceğini düşünüyor.

Yoğun bakımdaki hasta sayısının beş bine yaklaşarak Kasım ayındaki ikinci dalganın en yüksek noktasını geçmiş olması hükümetin alarma geçerek, daha sıkı önlemleri değerlendirmeye başlamasına yol açtı.

20 Mart'tan bu yana nüfusun üçte birini kapsayan bir bölgede sıkı önlemler yürürlüğe kondu ama hükümet bütün ülkeyi kapsayacak bir "evde kal" planına geçmemişti.

Dükkanların çoğunun açık olduğu ülkede dış mekanlarda buluşmalara izin veriliyor ve okullar açık. Ama hastalığın yayılmaz hızı yükselmeye devam ederse bu çok yakında değişebilir.

Aşılamaya diğer AB ülkeleriyle birlikte Ocak ayında başlayabilen Fransa'da 28 Mart itibariyle sekiz milyona yakın kişi yani nüfusun yüzde 11,6'sı birinci doz aşılarını vuruldu. İkinci doz aşı olanların ise 2,6 milyona yani nüfusun yüzde dördüne ulaştığı açıklandı.

Almanya

Salgının ilk dalgasında aldığı önlemler, sağlık sisteminin donanımı ve malzeme teminindeki planlamasıyla başarılı ülkeler arasında görülen Almanya'da da şu sırada hastalığın hızı kesilmek bir yana yeniden tırmanışa geçtiği gözleniyor.

83 milyonluk ülkede salgının başlangıcından bu yana 2 milyon 796 bin kişi hastalandı ve 76 binin üzerinde insan yaşamını yitirdi.

Hastalık Almanya'da da geçen yılın ilkbaharı, sonbaharında yaşanan iki dalgadan sonra şimdi üçüncü yükseliş döneminde görünüyor.

Son bir hafta içinde günlük vaka sayısı ortalama 17 bine yakın olan Almanya'da bu sayı Şubat ortasından bu yana giderek hızlanarak yükseliyor.

Ancak bu yükseliş ölümlere henüz yansımış değil. Ocak ayında bir ara 700'ün üzerinde olan günlük ölüm sayısı son bir hafta içinde ortalama 161 idi.

Mart ayı başlarında önlemleri yavaş yavaş kaldırma planlarını açıklayan Angela Merkel hükümeti son bir hafta içinde vaka sayılarının hızla yükselişiyle birlikte ülke çapında yeniden sıkı kapanma önlemleri açıklama baskısı altında.

Fakat, Almanya'da merkezi hükümetin bunu yapabilmek için eyalet hükümetlerini de bu önlemler konusunda ikna etmesi gerekiyor.

Almanya'da aşılama kampanyası da yavaş gidiyor.

28 Mart itibariyle aşılarının birinci dozunu olanların sayısı 9 milyona , ikinci dozu da olanların sayısı ise 4 milyona yaklaşmıştı.

Fakat Almanya aşı güvenliği konusunda en titiz ülkelerden biri ve son olarak dokuz ölüm vakası görülmesi ardından AstraZeneca aşısını 60 yaşın altındakiler için durdurduğunu açıkladı.

Brezilya

212 milyon nüfusuyla Brezilya dünyada salgından en çok etkilenen ülkelerden biri.

Şu ana kadar resmi rakamlara göre 314 bin kişi Covid'e yakalanarak hayatını kaybetti ve 12 milyonu aşkın kişi hastalandı.

Muhafazakar Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'nun Covid'le mücadele konusunda adım atmaktaki isteksizliğinin de etkisiyle ilk dalgada hızla yayılan salgın, şu anda yeniden hız kazanmış durumda.

Sonbaharda ortaya çıkan koronavirüsün yeni ve daha hızlı yayılan varyantının da muhtemel etkisiyle Brezilya'da da günlük vaka sayısı Şubat ayından bu yana hızlı bir tırmanış gösterdi ve son bir hafta içinde günlük ortalama vakalar 76 bin düzeyindeydi.

Ülkede hala son bir haftanın ortalamasına göre günde 2500'den fazla kişi bu hastalıktan yaşamını yitiriyor.

Fakat durumun bu kadar vahim olmasına karşın Brezilya'da aşılama çok gecikti ve çok yavaş gidiyor.

Ocak ayından bu yana henüz nüfusun yalnızca yüzde 7'sinden azı bir doz aşı olabildi. İki doz aşıyı da olabilenler nüfusun yalnızca yüzde ikisi civarında.

Sağlık sisteminin çok zorlandığı ülkede yakında belediye başkanlıklarından alınan bilgilere dayanan bir araştırmaya göre en az 78 şehirdeki hastanelerde oksijen sıkıntısı ve tedavide kullanılan ilaç sıkıntısı yaşanabileceği kaydediliyor.

Hindistan

1 milyar 390 milyon insanın yaşadığı Hindistan hem salgının yayılışı hem de önlenmesi bakımından kritik önemde bir ülke.

Salgının başından bu yana koronavirüsten 12 milyon 95 bin kişinin hastalandığı ve 162 bin kişinin öldüğü açıklandı ama ABD'nin beş mislinden fazla nüfusa sahip bir ülke olmasına karşın bu rakam ABD'deki vakaların gerisinde. Ancak bunda yapılan test sayısı önemli rol oynamış olabilir ve vakaların gerçek sayısının çok daha yüksek olması muhtemel.

29 Mart itibariyle günlük vakaların sayısı son bir hafta içinde ortalama 58 bin dolayında ve vaka sayısı Mart ayı başından beri sürekli ve hızlı bir şekilde yükseliyor. Ölümlerde de bir yükselme eğilimi var ve günlük can kaybı 29 Mart itibariyle 278'e ulaştı.

Hindistan hükümeti bu yüzden ülkede üretimi yapılan AstraZeneca aşılarının ihracını kontrol altına alma ihtiyacı duydu ve örneğin İngiltere'ye gelmesi beklenen beş milyon aşının bir ay süreyle gecikeceği bildirildi.

Aşı ihracatına getirilen sınırlamaların bir çok Asya ülkesinde de aşılamaya sekte vurması bekleniyor.

Aşılama kampanyasında dünyada başı çeken ülkeler arasına giren Hindistan şu ana kadar 53 milyon kişiyi aşıladı ama nüfusu çok büyük olduğu için aşılama oranı hala çok düşük.

Dün bir günde 3 milyon 200 bin kişinin aşılandığı bildirildi. Yetkililer 1 Nisan'dan itibaren aşılamayı daha da hızlandırarak Ağustos ayına varıldığında 300 milyon aşılamaya ulaşmayı hedefliyor.

Türkiye

Nüfusu 84 milyona yaklaşan Türkiye'de koronavirüse yakalananların sayısı resmi verilere göre 3 milyon 277 binden fazla, hastalık nedeniyle yaşamını yitirenlerin sayısı ise 30 Mart itibariyle 31.385.

Yine 30 Mart itibariyle bir günlük vaka sayısı 37.303 oldu ve ülkedeki illerin çok büyük bir çoğunluğunda hastalığın en tehlikeli yayılma düzeyine yükseldiği ilan edildi.

24 saat içinde ölenlerin sayısı ise 155 olarak açıklandı.

Türkiye koronavirüsün tehlikeli varyantlarının yaygın olduğu ülkelerden gelenlere kapılarını kapattı, diğer yolculardan da test isteniyor ve evde karantina uygulanıyor.

Ülke içinde ise salgının yeniden hız kazanması nedeniyle bu hafta bir kez daha gece ve hafta sonu sokağa çıkma yasakları getirildi.

Türkiye'de şu anda Çin'den alınan Sinovac ve Pfizer BioNTech aşıları kullanılıyor ve bu hafta 60 yaşın üzerindekiler ve eşleri aşı randevusu almaya çağırıldı.

Şu ana kadar Sağlık Bakanlığı sitesinin rakamlarına göre 15 milyon 600 bini aşkın kişiye en az bir doz aşı vuruldu. İki doz aşısını da olanların sayısı ise 6 milyon 786 bin civarında.

---