10 yatırımcıdan 8’i zarar etti

Yeni foreks (forex) düzenlemeleri son dönemde piyasaların en önemli gündem konusu haline geldi. 2011 yılında Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) düzenlemelerine tabi olan foreks işlemleri için geçen hafta yeni düzenlemeler getirildi. Buna göre kaldıraçlı alım satım işlemlerinde azami kaldıraç oranı 1’e 100’den 1’e 10’a düşürüldü. Ayrıca işlemlere başlayabilmek için asgari 50 bin TL veya muadili döviz tutarında başlangıç teminatı yatırılması zorunluluğu getirildi. Buna göre eskiden 50 bin dolarla 1’e 100 kaldıraç kullanarak 5 milyon dolarlık işlem gerçekleştirilebilirken, yeni düzenlemeyle ancak 500 bin dolarlık işlem yapılabilecek.

İkiye katlamak mümkün

Karar sonrası piyasa ikiye bölündü. Kararı destekleyenler foreksi kumarhaneye benzeterek yüksek kaldıraç oranının düşük tasarruf sahiplerinin mağduriyetine yol açtığını belirtirken, karşıt uçtaki sektör temsilcileri işsizlik yükselecek ve yatırımcı yurtdışına kaçacak diye karara karşı çıktı. Peki foreks üzerinden hangi işlemler yapılıyor? Türkiye’deki işlem hacmi ne? Sizin için derledik.

* Foreks, “Foreign Exchange” sözcüklerinin ilk hecelerinden oluşuyor. En basit tanımı ile “bir ülkenin para birimiyle başka bir ülkenin para biriminin değiştirildiği” piyasasının genel ismine deniyor. Türkiye’de ise foreks kaldıraçlı alım-satım işlemleri olarak biliniyor.

* Foreks piyasasında pariteler başta olmak üzere hisse senedi, fark sözleşmeleri (CFD), uluslararası endeksler, altın, gümüş, petrol, pamuk, buğday, platin gibi birçok emtia işlem görüyor.

Emtiaların yanı sıra American Airlines, Apple, Coca-Cola, Google ve Microsoft gibi dünyanın önde gelen şirketlerinin hisse senetlerine ve borsa endekslerine de yatırım yapılabiliyor.

* Hafta içi 5 gün ve 24 saat boyunca işlem yapabiliyor.

76 şikâyet var

* Kaldıraçlı işlemler şöyle gerçekleşiyor: Örneğin yatırımcı 50 bin dolarlık sermayesiyle 50 dolardan brent petrol alacak. 1/10 kaldıraç oranıyla 500 bin dolarlık işlem yapabilir. Bu durumda 10 bin varil petrol satın alabilir. Bir süre sonra brent petrolün fiyatının 55 dolara çıktığı farz edildiğinde yatırımcı elinde bulunan 10 bin varil petrolü bu fiyattan satarsa eline 550 bin dolar geçecektir. Yatırımcı bu durumda 50 bin dolarlık sermaye ile 50 bin dolarlık yatırım getirisi elde ediyor. Diğer deyişle parasını ikiye katlıyor. Kaldıraç oranı eskisi gibi 1/100 olsaydı 500 bin dolar kazanç sağlayacaktı.

* Kaldıraçlı işlemler kârı olduğu gibi zararı da katlıyor. Türkiye’de foreks işlemlerinden zarar edenlerin oranı geçen yılın son çeyreğinde yüzde 78’e çıktı. Buna göre 10 foreks müşterisinden 8’i zarar etti. Oran yılın ikinci çeyreğinde yüzde 57 idi. 2016’nın son çeyreğinde devam eden şikâyet sayısı ise 76 oldu. Bu dönemde alınan 186 şikâyetten çözüme kavuşturulanlar 110 olarak kaydedildi.

Yaprak dökümü başladı Kaldıraçlı işlemlerde önde gelen şirketlerden olan Destek Yatırım Menkul Değerler Ankara ve Antalya’da bulunan irtibat bürolarının kapatılmasına karar verdi. Şirket Kamuoyunu Aydınlatma Platformu’na yaptığı açıklamada, kapatma kararının 13 Şubat’ta alındığını belirtti. Açıklamada kararın gerekçesi belirtilmedi. Buna göre söz konusu karar, 10 Şubat’ta kaldıraçlı işlemlerde 1’e 100 olarak uygulanan oranın 1’e 10 olarak değiştirilmesinin hemen ardından geldi. Aracı kurumların gelirlerinin yaklaşık yüzde 40’ı kaldıraçlı işlemlerden gelirken; düzenlemenin aracı kurumların gelirlerini, özellikle de sadece bu alanda faaliyet gösterenlerin faaliyetlerini olumsuz etkilemesi bekleniyordu. Destek Menkul bu alanda en büyük işlem hacmi yapan aracı kurumlardan biri konumunda bulunuyor. Şirket kaldıraçlı işlemlerde yatırım kuruluşları arasında yedinci sırada yer alırken toplam işlemin yüzde 6’sını gerçekleştiriyor.

‘Altı yıl öncesine döndük’

Son altı yılda ciddi bir büyüme yakalayan, işlem hacmi milyarlarla ifade edilen söz konusu piyasada alınan kararın etkilerini değerlendiren sektörün temsilcileri, sektörde yüzde 80 civarında küçüleceğini, şirketlerin kapanacağı ve binlerce kişinin işsiz kalabileceği uyarısında bulundular. Foreks şirketleri bu kararla 2011’deki merdivenaltı döneme dönüleceği vurgusu da yaptı.

 AHL Foreks Araştırma Müdürü Tonguç Erbaş “Ağustos 2011’de foreks işlemlerinin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenmeye başlaması olumlu bir gelişme olarak görülmüştü. Şimdi geçen 6 yıla yakın sürede tüm yatırım ve piyasa gelişiminden sonra tekrar başa dönmüş durumdayız. 6-7 bin aralığında olan istihdam sayısında en az yüzde 40 azalma, üretilen vergi, reklam, baskı, ofis malzemesi, PC, araç kiralama aklınıza finansal piyasada ihtiyaç duyulabilecek tüm gereksinimlerde yine minimum bu oranda gerileme olacaktır” dedi.

Sektör küçülecek

Destek Yatırım Menkul Değerler Genel Müdürü Tuna Yılmaz ise “Sektör temsilcilerine ve birliğe danışılmadan yapılmış olan bu düzenlemeyle foreks sektörünün büyük zarar göreceği aşikârdır. Sektör yöneticileri olarak 1:10 kaldıraç oranı ve 50 bin TL’lik başlangıç teminatı koşullarıyla varlığımızı sürdürmemiz oldukça güç hale gelmiştir. Düzenlemelerin en nihayetinde küçük yatırımcıya zarar vereceğini, yurtdışına giden küçük yatırımcının Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) korumasından mahrum kalacağını ve olası mağduriyetlerinde bundan böyle muhatap bulamayacaklarını düşünüyoruz. Ayrıca düzenlemelerin, sektörde büyük bir küçülmeyi de beraberinde getirmesini bekliyoruz. Bu nedenle kurumlarımızdaki 6500’e varan istihdam sayısının büyük ölçüde azalacağı konusunda endişe duyuyoruz” yorumunda bulundu.

Umutlar söndü

Kararın yumuşatılacağına yönelik beklentiler de Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli’nin paylaştığı tweet ile son buldu. Canikli sektör temsilcileriyle görüşmesinin ardından Twitter’dan yaptığı açıklamada “SPK’nin foreks piyasası ile ilgili düzenlemelerinin yerinde ve rasyonel olduğu bugün daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır” diye yazdı.

Yatırımcı kaçacak

Yatırımcıların tekrar yüksek kaldıraç kullanmak için bir bilinmeze doğru yurtdışı firmalara yöneleceğini ve yeniden denetlenmeden işlemlerine başlayacağını söyleyen Erbaş, “Bilinçli yatırımcı ve finansal okuryazarlığı yüksek bireyler önünde bu gelişmelerin ülkede katma değer yaratmak ve ekonomiyi desteklemek adına kısa vadede olumsuz etkisini göreceğiz. Çözüm için denetlemelerin daha piyasa gözü ile yapılmasında fayda olduğunu düşünüyorum” dedi.

ABD 1’e 25 veriyor * 50 binden daha düşük sermayesi olanlar da düzenleme öncesinde yatırım yapabiliyordu. Foreks piyasalarında aktif olarak işlem yapan yatırımcıların sadece yüzde 5’inin 50 bin TL üzerinde teminatı bulunuyor. Hem teminat miktarının yükselmesi hem de kaldıraç oranının düşmesi nedeniyle foreks şirketleri yapılan işlemlerin dörtte üçünün yurtdışına kayacağını öngörüyor. * Sektör temsilcilerine göre Türkiye gibi 1/10 kaldıraç oranını veren başka hiçbir ülke yok. Japonya ve ABD 1/25 veriyor. Şu anda kaldıraçlı işlemler piyasasında 1.4 trilyon TL aylık, 63 milyar TL de günlük hacim bulunuyor. * Türkiye’de son düzenlemeden önce kaldıraç 1’e 100 iken 20 bin TL teminat gerekiyordu. 20 bin TL ’nin altındaki teminatlar için kaldıraç oranı 1’e 50’ye iniyordu. * Aracı kurumlar nezdindeki mevcut açık pozisyonların yeni düzenlemeyle uyumlu hale getirilmesi için veriler 45 günlük geçiş süresi 27 Mart Pazartesi günü sona erecek.