Rize ve Artvin'de HES felaketi: İkizdere de kurudu

Artvin’in Arhavi İlçesi'nde şehir içerisinde oluşu nedeniyle kamuoyunda, 'Çılgın HES' olarak bilinen Kavak HES projesinde santralin inşa edileceği alanın bitişiğindeki 3 evin kolonlarında, duvar ve zemininde çatlaklar oluştu. 8 HES projesinin elektrik üretimine geçtiği Rize’nin İkizdere Vadisi’nde de suyun tünele alındığı alanlarda su seviyesi azaldı, İkizdere Deresi'nin bazı bölümleri kurudu.

Arhavi Belediyesi 3 yıl önce, Kamilet Vadisi'nde tarım alanı olan Cumhuriyet Mahallesi'nin bir bölümünü, 'Konut dışı kentsel çalışma alanı' ilan ederek Kavak HES projesine onay verdi. Şehir içerisinde oluşu nedeniyle çevre kamuoyunda, 'Çılgın HES' olarak bilinen Kavak HES projesi için açılan davalarda 2 kez 'ÇED Olumlu' raporu iptal edilen projede yapım çalışmaları, 1’inci ÇED olumlu kararını iptal eden Rize İdare Mahkemesi'nin kararının Danıştay tarafından bozulması üzerine yeniden başlamıştı.

Cumhuriyet Mahallesi 12 Mart Caddesi üzerindeki HES için çalışmaların hızlanması ile birlikte açılan 7 metre derinliğindeki santral çukuru, bitişiğindeki Yaşar Abay Hatinoğlu ile Nurettin ve Süleyman Abay’a ait 3 evin kolonlarında, duvar ve zeminlerinde çatlaklar oluşturdu. Santral sahasında çalışmaların başlatılmasının ardından evlerde çatlaklar oluşmaya başladığını belirten ev sahipleri, HES şirketi hakkında Rize İdare Mahkemesi’ne dava açtı.

Evlerin yanında HES olmayacağını anlatmak için başvurmadığı kurum ve kuruluş kalmadığını ancak sözünü dinletemediğini ifade eden Yaşar Abay Hatinoğlu, "Hiçbir kurum bizimle ilgilenmedi. Bizi burada ölüme terk etiler. 3 yıldır ne söylediysek şimdi başımıza geldi. Evlerimizin yanına 7 metre derinliğinde büyük bir çukur açıldı. Su dolan çukurdan evlerin altına da su girdi, evler çatlamaya başladı. Çizik olmayan 25 yıllık evlerimizde şimdi başımıza yıkılacak hale geldi. Can güvenliğimiz yok" diyerek tepkilerini dile getirdi.

Ev sahiplerinden Safiye Abay ise evin çökmesinden endişe duydukları anlattı, korku içerisinde yaşadıklarını söyledi.

Bu arada, Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nca 22 Ekim 2010 tarihinde doğal SİT alanı ilan edilmesine rağmen 26 HES projesinin yapımının planlandığı İkizdere Vadisi'nin 35 kilometrelik bölümünde bugüne kadar 8 hidroelektrik santralinin yapımı tamamlandı.

Bu santrallerde elektrik üretimine başlanmasıyla regülatör sahalarında tünellere alınan dere suyu, yaklaşık 3 ila 8 kilometre sonra yeniden dere yatağına bırakıldı ancak bu kez daha aşağıdaki HES ayni işlemi tekrarladı. HES'lerin su alma bırakma işleminin yanısıra bölgede yağışın da azalmasıyla susuz kalan İkizdere'nin büyük bölümünde daha önce hiç görülmeyen kuraklık yaşandı, dere yatağının zeminindeki toprakta susuzluktan oluşan çatlaklar ortaya çıktı.