Otomotivde 2022 böyle geçti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 20 Aralık 2021'de yaptığı kur korumalı mevduat (KKM) açıklaması ile 18.20’yi aşan dolar kuru, sığ piyasada 10.20’li seviyelere düştü ve ilk pazartesi günü de 13-14 bandına oturdu. Bu 3 aylık sürenin ardından şubat sonunda alarm veren eşik mart ayında kırıldı ve bu kez de 14-15 bandında sıkışan kur hareketliliği mayısın ilk haftasına kadar sürdü.

Bu durum, yurtiçi yerleşiklerin, uzun bir süre otomotive harcama yapmamasına sebep oldu. Kurun yükseliş trendi nispeten ağırlaştı. Özellikle temmuz ayı sonrası dolar kurunun dar bir bantta hareket ettiği gözlemlendi. 

TÜİK enflasyon oranları sırasıyla haziranda 4.95, temmuzda 2.37, ağustosta 1.46, eylülde 3.08, ekimde 3.54 ve kasım ayında da 2.88 olarak açıklandı. 

DEĞER KAYBI ENDİŞESİ

Haziran itibarıyla TL’deki hızlı değer kaybı devam ederken; yurttaşlar, baskılandığı iddia edilen döviz kurları ve güvenli liman olarak gördükleri altına da sırt çevirdi. Bu süreçte elindeki paranın değer kaybına son vermek isteyen yurttaş otomotiv de dahil olmak üzere tüketime yöneldi.

2021 Ocak-Ekim arasını kapsayan 10 aylık dönemde, otomobil ve hafif ticari araç satışı 614 bin 891 olarak kaydedilmişti. 2022’nin aynı döneminde, döviz kurlarındaki baskı ve yüksek enflasyon karşısında yurttaş, elindeki parayı değerlendirmek istedi ve temmuz ayından itibaren otomobil ve hafif ticari araç satışı artmaya başladı.

Ağustos ayında, ÖTV’nin düşeceğine yönelik beklentilerle araç satışı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17.3 azaldı; eylül ayında ise 8.7 arttı.

MATRAH DÜZENLEMESİ 

Öte yandan yüksek enflasyon, yüzde 220'ye varan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) uygulanan otomotiv sektöründeki vergilendirmenin de değişmesine yol açtı. 

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) matrah düzenlemesi Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Otomobillerde yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya, yüzde 60 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, yüzde 70 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 200 bin liradan 280 bin liraya yükseltildi.

ÖTV düzenlenmesindeki bu değişiklik, özellikle bu kısımdaki araçların belirli oranlarda ucuzlamasına neden oldu.

TALEP PATLAMASI

Otomobil bayileri, fiyat düşüşünün de etkisiyle meydana gelen talep patlamasına yetişmekte zorlandı. Bugün bile, pek çok ikinci el aracın sıfırına kıyasla daha pahalıya alıcı bulduğu tarihi bir gerçek.

Sıfır araca erişim oldukça zor olmasına karşın ekim ayında, otomobil ve hafif ticari araç satışında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.9, kasım ayında ise yüzde 36.7’lik bir artış gözlemlendi.

Her şeyin hızlı bir şekilde zamlandığı ülkemizde, bankaların düşük politika faiziyle Hazine'den alıp enflasyonun altında verdiği krediler de bu artışa destek oldu.

Bu süre içinde 2022'deki dış ticaret açığı da 100 milyar doları geçerek rekor kırdı.

KÜRESEL ÖLÇEKTE OTOMOTİV

Otomotiv piyasasındaki dengeleri küresel ölçekte etkileyen olaylardan biri de Rusya'nın 24 Şubat'ta Ukrayna'ya yönelik başlattığı harekât oldu. Petrol başta olmak üzere enerji fiyatlarında hızlı bir artışa neden olan bu savaş, otomotiv endüstrisinde küresel gerilemeyi beraberinde getirdi.

Ancak yıl sonunda, savaşın diğer ülkelere sıçrama endişesinin ve küresel salgının etkisinin azalması ile birlikte otomotiv satışları tekrar yükselişe geçti. Ağustos, eylül, ekim ve kasım aylarında, Avrupa çapındaki otomobil satışlarında art arda 4 ay boyunca artış yaşandı.

ELEKTRİKLİ ARAÇLARA YÖNELİM

2022 başında, devam eden küresel salgın krizine savaşın dayattığı ağır koşullar da eklendi. Otomotiv devleri de bu süreçte elektrikli araçlar için gerekli ar-ge çalışmalarına ağırlık verdi.

Yıl sonunda ise AB ülkeleri ve ABD, bu araçlar için çeşitli düzenlemeler yapmak üzere harekete geçti. ABD, bugün elektrikli araçlar için bazı teşvikler sunmakta. AB ise 2035’te benzinli ve dizel otomobil satışını yasaklayacağını açıkladı.