İktidar KİT'lerdeki devasa batığı itiraf etti

İktidar, yıllık programda üretimdeki payları adım adım azaltılan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) zararda olduğunu itiraf etti.

Programa göre KİT’ler bu yıl 24.8 milyar TL zarar edecek. Gelecek yıl 18 milyar TL finansman açığı oluşacak. Bütçe ve özelleştirme transferleri dışarıda bırakıldığında finansman açığının boyutu 65 milyar TL’ye ulaşıyor. Yıl sonunda KİT’lerin ürettiği katma değerin GSYH’ye oranı yüzde 0.2’ye kadar inecek.   

ÜLKE EKONOMİSİ İÇİNDEKİ PAYLARI AZALDI

Özelleştirme programında yer alan ve yüzde 50’den fazla kamu payı olan Türkiye Denizcilik İşletmeleri AŞ ve Sümer Holding AŞ ile birlikte toplam 21 KİT bulunuyor. İktidarın gelecek yıla dair yıllık programında KİT’lerle ilgili veriler de yer aldı. Programa göre kamunun mal ve hizmet üretimindeki payının azaltılması yönünde izlenen politikalar sonucu yıllar itibarıyla KİT’lerin ülke ekonomisi içerisinde payı azaldı. 2000 yılında KİT’lerin ürettiği katma değerin GSYH’ye oranı yüzde 3.5 seviyesindeyken bu yılın sonunda bu oran yüzde 0.2’ye inecek. KİT yatırımlarının payı da yüzde 5.8’den yüzde 2.1’e düşecek. 2000’de 435 bin olan KİT’lerdeki personel sayısı da bu yılın sonunda 100 bine inecek. KİT’ler 24.8 milyar TL zarar edecek. Toplam 20.1 milyar TL de borçlanma gereği yani finansman ihtiyacı olacak.

ZARARIN GEREKÇESİ DE BULUNDU

Programda bu zarar tablosuna gerekçe de bulundu! “Yükselen doğalgaz ve elektrik fiyatlarının tüm kesimlere en az seviyede yansıtılması” nedeniyle bu sonucun ortaya çıktığı savunuldu. Bu kuruluşlara bu yıl 37.2 milyar TL sermaye transferi, 2.6 milyar TL görevlendirme bedeli ve 0.7 milyar TL kamu hizmeti yükümlülüğü ödemesi yapılacak. Kuruluşlardan Hazine’ye 0.7 milyar TL hasılat payı ve 2.3 milyar TL temettü ödemesi yapılacak. 

‘ESERDEN’ SÖZ EDİLMEDİ

Petrol ve döviz kurundaki gelişmelerin BOTAŞ ve EÜAŞ’ın maliyetlerini artırdığına işaret edilen programda, ayrıca yağışların mevsim normallerinin altında kalması nedeniyle hidroelektrik potansiyelinde azalma olduğu belirtildi. Bunun sonucunda doğalgaz santrallarından elektrik üretimini artıran EÜAŞ’ın elektrik üretim maliyetinin yükseldiği, BOTAŞ’ın doğalgaz satış miktarında artış yaşandığı kaydedildi. Doğalgazla elektrik üretimindeki artışın AKP’nin “eseri” olduğundan ise hiç söz edilmedi! 

Maliyet artışlarına bağlı olarak toptan doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yukarı yönlü ayarlama yapıldığına işaret edilen programda, “Ancak söz konusu fiyat güncellemeleri maliyet artışlarını karşılamakta yetersiz kalmış olup BOTAŞ ve EÜAŞ’ın 2021 yılını zararla kapatması beklenmektedir. Finansman ihtiyacının karşılanması için bu kuruluşlara sene içerisinde sermaye transferi yapılması öngörülmektedir” denildi. Programa göre, son dönemde sürekli zarar eden ÇAYKUR’un finansman ihtiyacı daha da yükselecek. 2020’de yaklaşık 77 milyon TL kâr eden TİGEM’in, artan tarımsal emtia fiyatları nedeniyle kâr etmeye devam edeceği tahmin ediliyor. DHMİ’nin ise bu yıl 2.3 milyar TL zarar etmesi bekleniyor. Yatırımlarının ve bütçe açıklarının finansmanını bütçeden yapılan sermaye transferleriyle karşılayan TCDD’ye 19.7 milyar TL sermaye transferi yapılması öngörülüyor. 

İHTİYAÇ 65 MİLYAR TL’Yİ BULUYOR

Programa göre satış ve devir işlemi tamamlanan özelleştirme uygulamalarının toplam tutarı 2020’de 147 milyon TL iken, 2021’in ilk 9 ayında 1 milyar 47 milyon TL olarak gerçekleşti. Özelleştirme ihalesi tamamlanan ve sözleşme imza aşamasında bulunan özelleştirmelerin toplam tutarı ise 929 milyon TL. KİT’ler ve özelleştirme portföyünde izlenen kuruluşların 2022’de 18 milyar TL finansman açığı vermesi öngörülüyor. Bütçe ve özelleştirme fonu transferleri hariç tutulduğunda ise finansman ihtiyacı 65 milyar TL’yi buluyor. Programa göre, TCDD, TPAO, BOTAŞ ve TEİAŞ yatırımlarının bir kısmı dış proje kredilerinden finanse edilecek. TMO 2 milyon ton buğday ve 500 bin ton mısır, TÜRKŞEKER A.Ş. 7.8 milyon ton şekerpancarı alımı yapacak.