Ekonomistlerden Orta Vadeli Program değerlendirmesi: 'Kayıt dışı para girişi olabilir'

AKP hükümeti tutturulamayan hedeflerden oluşan yeni bir yol haritası daha açıkladı. Geçen yıl açıklanan üç yıllık hedeflerin tamamının revize edildiği Orta Vadeli Program’da (OVP) 2022 için 9.24 TL olarak açıklanan dolar kuru 16.62, 2023 için ise  21.53 TL olarak hesaplandı. 2025 sonu için 25 TL’ye çıkarıldı. Doların şu andaki değeri ise serbest piyasada 18.2 TL. Dövizi ve enflasyonu patlatan “Türk Modeli”ne uyarlanan yeni programdaki bütçe açığı hedefi ise ekonominin 2023 seçimine hazırlandığını ortaya koydu. Enflasyonda tek hane sözü ise ancak 2025’e kaldı. 

Ekonominin 2023-2025 dönemindeki ekonomik hedeflerin yer aldığı OVP, Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı. Daha önce Devlet Planlama Teşkilatı tarafından her yıl açıklanan OVP, AKP tarafından önce Yeni Ekonomi Planı olarak açıklanmış geçen yıl ise OVP olarak değiştirilmişti. Açıklama ise eylüle bırakılmıştı.

25 BİN HEDEFİ YOK

Programda 2022 yılı için yüzde 9.8 ve 2023 yılı için ise yüzde 8.0 olan enflasyon hedefi sırasıyla yüzde 65 ve yüzde 24.9 olarak revize edildi. Haziran ayında getirilen ek bütçede yıl sonu bütçe açığı 278 milyar 347 milyon TL olarak öngörülmüştü. Bu öngörünün üzerinden henüz iki ay geçmeden bütçe yeniden revize edilerek OVP’de yılsonu için 461.2 milyar TL’ye yükseltildi. Bu yükselme seçime hazırlık olarak yorumlandı. Türkiye Ekonomi Modeli’nin temel yapı taşı olan cari fazla verme iddiası da OVP’de yer almadı.

Kişi başı gelirde 2022 yılı için 9 bin 947 dolar olarak belirlenen önceki hedef 9 bin 485 dolara düşürüldü. OVP’de 2023 yılı için daha önce 10 bin 703 dolar olarak belirlenen hedef 10 bin 71 dolar, 2024 yılı için 11 bin 465 dolar olan hedef ise 10 bin 931 dolar olarak güncellendi. 2025 yılı kişi başı gelir hedefi ise 12 bin 901 dolar olarak belirlendi. Erdoğan’ın daha önce 2023’te kişi başı gelir için koyduğu 25 bin dolarlık gelir 2025’te dahi sağlanamamış oldu. Program süresince vergi gelirleri 2023 için 3.2 milyar TL, 2024 için 4 milyar TL ve 2025 için 4.7 milyar TL olarak belirlendi.

KAYIT DIŞI PARA GİRİŞİ OLABİLİR

Prof. Dr. Erinç Yeldan: Açıklanan programda enflasyonla mücadele ikinci plana atılmış görünüyor. Bir nevi ‘3 yıl daha zamlara alışın’ deniliyor. Enflasyona sessiz kalınıyor. Yüksek maaş zamlarıyla etkisini yitirmesi bekleniyor. OVP ve Merkez Bankası’nın metinleri birlikte okunduğunda ekonomiye büyük bir kayıt dışı para girişi bekleniyor. Programdaki bütçe açığı da dikkat çekici. Seçim öncesi harcamalara ayrılacak bütçenin sinyalidir bu. 

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: AKP rejimi ekonomik iddialarından vazgeçiyor. Kapatmak uğruna birçok riskin alındığı cari açık OVP’de de devam ediyor. Türkiye’nin en önemli sorunu işsizlik. İşsizliğin 2025’te bile ancak yüzde 9.6’ya düşmesi ön görülüyor. AKP’nin işsizlik için iddiası bile bulunmuyor..Bütçe açığı da bariz bir şekilde seçim harcamalarına işaret ediyor.

Prof. Dr. Duran Bülbül: “25 TL kur, 380 milyar dolar ithalat varken yüzde 9 enflasyonun olduğu bir soru sorsak sınavda üniversite birinci sınıf öğrencisi bile ‘Hocam soru hatalı’ der. Zaten artık bu verilerin bir önemi kalmadı. OVP bütçenin nasıl hazırlanacağının sinyalidir. Bunun için bir yıl önce açıklanmalıdır. Ama şahsım ekonomisi mayısta açıklanması gereken verileri eylüle çekti. 

Dr. Ozan Bingöl: “Bu kadar vergiye rağmen bütçe açığı artıyor. O zaman vergilerimiz nerede?”