Dünya gündemine ​damga vuran olaylar... 2022: Savaş ve direniş

OCAK: BURKİNA FASO’DA BİR YILDA İKİ DARBE

Burkina Faso’da ordu 24 Ocak’ta yönetime el koydu. Darbe, askerlerin kışlalarını ele geçirmesi ve başkentte silah seslerinin duyulmasından bir gün sonra yaşandı. Hükümetin ve parlamentonun feshedildiğini ise devlet televizyonunda açıklama yapan bir subay duyurdu. Ardından 1 Ekim’de ise Yüzbaşı İbrahim Traore, ocak ayında darbe yaparak ülke yönetimini alan Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba’yı devirerek yönetime el koydu.

ŞUBAT: RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 24 Şubat’ta “Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’a özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Böylece Rusya-Ukrayna savaşı başladı. Ankara iki ülke arasında mekik diplomasisi yürütürken Moskova ve Kiev yetkililerini, biri Antalya’da, diğeri de İstanbul’da olmak üzere iki kez bir araya getirdi. Ancak savaşın kızışmasıyla birlikte görüşmelerden el edilen olumlu hava son buldu. 

Savaşın yarattığı gıda krizinin çözümü konusunda Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye’nin girişimleriyle Tahıl Koridoru Anlaşması, Ukrayna ve Rusya’nın gıda ürünlerini dünya piyasasına ulaştırabilmesi için 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalandı. 

Avrupa Birliği (AB) ülkeleri savaş nedeniyle 2022’de enerji ve enflasyon krizlerini bir arada yaşadı. Enerjide dışa bağımlı olan Avrupa’da özellikle 2022’nin ilk aylarında doğalgaz ve elektrik fiyatlarında hızlı artış yaşandı. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, savaş çıkmadan önce 8 Şubat’ta Moskova’da bir araya gelmişti. 5 saatlik görüşmenin ardından iki liderin açıklamalarının yanı sıra oturdukları “uzun masa” da gündem olmuştu. Ardından Fransa liderine yakın kaynaklar, Macron’un Rusya tarafından uygulanacak PCR testini yaptırmayı kabul etmediği söylemişti.

MART: İSRAİL İLE NORMALLEŞME SÜRECİ BAŞLADI

Türkiye ve İsrail, 2018’den bu yana maslahatgüzar seviyesinde sürdürdükleri ilişkilerini bu yılın başından itibaren normalleştirme kararı aldılar. İlk olarak İsrail Cumhurbaşkanı Yitzak Herzog mart ayında Ankara’yı ziyaret ederek Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la görüştü. Ardından Çavuşoğlu mayıs ayında İsrail’i, o dönem dışişleri bakanı olan Lapid de haziran ayında Türkiye’yi ziyaret etti. Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçiliği görevine Şakir Özkan Torunlar getirildi. İsrail’in yeni Büyükelçisi ise Erdoğan’a güven mektubunu sunan Irit Lillian oldu.

NİSAN: ERDOĞAN’IN CİNAYETİ UNUTTURAN ZİYARETİ

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cemal Kaşıkçı davasının Riyad’a devredilmesinin ardından 28 Nisan’da Suudi Arabistan’a gitti. Ardından veliaht prens, Haziran 2022’de Ankara’yı ziyaret etti. Türkiye ile Suudi Arabistan arasındaki gerilim Muhammed bin Selman’ın veliaht prens olmasının ardından 2017’de başlamış; 2018’deki Kaşıkçı cinayetiyle birlikte neredeyse krize dönmüştü.

MAYIS: FİLİSTİNLİ GAZETECİ ÖLDÜRÜLDÜ

Al Jazeera televizyonunun saha muhabiri Ebu Akile, 11 Mayıs’ta İsrail güçlerinin Batı Şeria’da mülteci kampına düzenlediği baskını takip ettiği sırada İsrail askerlerinin açtığı ateşle öldürüldü. Ebu Akile’nin yanında bulunan gazeteci Ali es-Sumudi de sırtından yaralanmıştı. Ayrıca İsrail güçleri, 2022 yılı boyunca aralarında 48 çocuğun da bulunduğu 220’den fazla Filistinliyi öldürdü.

‘BENİM İÇİN MİÇOTAKİS DİYE BİRİSİ YOK’

Cumhurbaşkanı Erdoğan 23 Mayıs’ta Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis’in ABD Kongresi’nde Kongre üyelerinden Türkiye’ye silah satışına onay vermemelerini istemesine ilişkin, “Artık benim için Miçotakis diye birisi yok” dedi. Erdoğan bu açıklamadan tam iki ay önce Miçotakis ile bir araya gelmişti.

HAZİRAN: İSVEÇ VE FİNLANDİYA’NIN NATO’YA ÜYELİK BAŞVURUSU

Türkiye, Finlandiya ve İsveç tarafından NATO Madrid Zirvesi’nde 28 Haziran’da imzalanan “Üçlü Muhtıra” çerçevesinde Daimi Ortak Mekanizma’sı kuruldu. İsveç Yüksek Mahkemesi, 19 Aralık günü ise Türkiye’nin, Today’s Zaman gazetesinin eski genel yayın yönetmeni Bülent Keneş ile ilgili iade talebini reddetti. 

TEMMUZ: SRİ LANKA’DA DEVLET BAŞKANININ EVİ BASILDI

22 milyon nüfuslu ada ülkesi Sri Lanka, bu sene tarihinin en ağır ekonomik krizi ile karşı karşıya kaldı. Sri Lanka halkı ise hükümete tepki göstermek için 9 Eylül’de sokağa inerek  devlet başkanının Kolombo’daki evini bastı.

ABD KAŞIKÇI DAVASINI DÜŞÜRDÜ

ABD Başkanı Joe Biden temmuz ayında Suudi Arabistan’da Selman ile görüşmüştü. Görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan Biden, “Kaşıkçı’nın başına gelenler korkunçtu... Bir daha böyle bir şey olması halinde karşılığını fazlasıyla alacaklarını net bir şekilde ifade ettim” dedi. ABD istihbaratı, cinayete Prens Muhammed’in onay verdiğini iddia etmiş, prens ise olayda şahsi sorumluluğu olduğunu reddetmişti. Ayrıca ABD’de bir mahkeme aralık ayının başında Muhammed bin Selman’a verilen dokunulmazlığı gerekçe göstererek Kaşıkçı davasını düşürdü.

AĞUSTOS: NANCY PELOSİ TAYVAN’A GİTTİ

Nancy Pelosi, 25 yıl aradan sonra Tayvan’ı ziyaret eden ilk ABD Temsilciler Meclisi Başkanı oldu. Pelosi’nin ziyareti Washington ile Pekin arasında gerilime neden olurken Çin ordusu, tepki olarak tatbikat başlattı. Ordu güçleri, tatbikatta uzun menzilli füzeler kullandı.

EYLÜL: MOLLAYA KARŞI AYAKLANMA

22 yaşındaki Mahsa Amini’nin başörtüsünü yanlış taktığı gerekçesiyle 16 Eylül’de İran’da ahlak polisi tarafından öldürülmesi ülke çapında protestoları tetikledi. Dünya genelinde de Amini için gösteriler düzenlenirken Türkiye’deki İranlı kadınlar da pek çok kez eylem yaptı. İran İnsan Hakları Eylemcileri Haber Ajansı’na (HRANA) göre protestolar sırasında 69’u çocuk olmak üzere en az 500 kişi öldürüldü. İki gösterici ise idam edildi.

EKİM: İNGİLTERE’NİN 44 GÜNLÜK LİDERİ: TRUSS

İngiltere’de göreve geldikten 44 gün sonra istifa eden Başbakan Liz Truss, “ülke tarihinde en kısa süre görevde kalan başbakan” oldu.

BİR DEVRİN SONU: 2. ELİZABETH

İngiltere Kraliçesi İkinci Elizabeth 96 yaşında yaşamını yitirdi. Yaklaşık bir asra tanıklık eden kraliçe, İngiltere’nin en uzun süre tahtta kalan hükümdarı oldu. Kraliçenin ardından 73 yaşındaki oğlu Charles tahta geçti.

KASIM: ERDOĞAN, ‘KATİL’ DEDİĞİ SİSİ İLE TOKALAŞTI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Katar’ın başkenti Doha’da, Dünya Kupası’nın açılışında Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Es-Sisi ile selamlaşıp tokalaştı. Erdoğan, 2013’te Mısır’da yapılan askeri darbeden sonra Sisi’ye yönelik “katil” ve “darbeci” gibi açıklamalarda bulunmuştu. Bu temas, dokuz yıl sonra Türkiye ile Mısır arasında devlet başkanlığı düzeyinde yapılan ilk görüşme oldu.

ARALIK: AFGAN KADINLARIN DİRENİŞİ

Afganistan’da yönetimi ele geçiren Taliban yönetimi 21 Aralık’ta kadınların üniversiteye gitmesini yasakladı. Taliban bu yıl kadınların ve kız çocukların yaşamlarına müdahale ederek pek çok yasak getirdi. 

‘ESED’ YİNE ESAD OLDU

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı Hakan Fidan, Moskova’da Rusya Federasyonu Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Suriye Savunma Bakanı Ali Mahmud Abbas ile Rusya Federasyonu ve Suriye İstihbarat Başkanları ile bir araya geldi. Görüşme, 11 yıl aranın ardından Suriye ile ilk üst düzey resmi temas oldu.