Deniz Berktay ile Kuzeyden notlar: Rusya'daki görev değişikliği ne anlama geliyor?

Savaş öncesinde on bin civarında nüfusa sahip olan Avrupa’nın da en büyük tuz madenlerine sahip olan Soledar (ismini Rusça’da tuz anlamına gelen “sol” kelimesinden alıyor) ilçesinde Ukrayna savunması, Bahmut’taki kadar güçlü değil. Burasının Rusların eline geçmesi halinde Ruslar, Bahmut’u da kuzeyden sarmış olacak. Bahmut da ele geçirilirse bu Rus ordusunun doğudan kuzeye ve batıya doğru ilerleyişini kolaylaştıracak. Dün Rusya Savunma Bakanlığı, Soledar’da kontrolü ele geçirdiklerini söylediyse de Ukrayna, bunun doğru olmadığını söyledi. Gerçek olan Ruslar şehre girdi ve kentin büyük kısmını denetliyor. Fakat ne kadarını denetlediği belli değil. Şu da var ki günler öncesinden hem Zelenski, hem de diğer Ukraynalı yetkililer, konuşmalarının satır aralarında Soledar’dan çekilebileceklerinin sinyallerini vermişti.

HİZİP ÇATIŞMASI

İşte bu şartlarda Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü harekâtın komutanlığını doğrudan doğruya Rus Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov üstlendi. Ekim ayından beridir Ukrayna harekâtının başında bulunan ve daha önceden Ukrayna harekâtının başında bulunan Sergey Surovikin, onun yardımcılığına getirildi. Kremlin yönetimi, bu konuyu yorumlamayı reddederken Rusya Savunma Bakanlığı, görev değişikliğinin, “harekâtın kapsamının genişletilmesi ve daha iyi koordinasyonun sağlanabilmesi” ile açıklıyor. Bunda da doğruluk payı var: Zira Rusya yönetimi açısından bu savaşta bir kazanım elde etmek hayati önem taşıyor. O nedenle önümüzdeki birkaç ay içinde ellerindeki bütün imkânlarla Ukrayna’ya yüklenecekleri tahmin ediliyor. Ancak bu görev değişikliğinde Surovikin’e duyulan tepkinin de payı var. Ekim ayında Ukrayna’daki savaşı yürüten birliklerin başına getirilen Surovikin, kısa bir süre sonra Herson il merkezinden çekilmiş böylelikle Rusların Dinyeper Nehri’nin batısında elde tuttukları tek yer ve savaşın başından beri ele geçirdikleri tek il merkezi terk edilmişti. En az bunlar kadar önemli bir başka nedense savunma bakanlığı içindeki hizip çatışması. Surovikin’in, Savunma Bakanı Şoygu’yla çatışma içinde olduğu ve Surovikin’i, düzenli ordu ile sürtüşme halinde olan Wagner paralı asker grubunun ve Çeçen lider Kadirov’un desteklediği biliniyor. Dolayısıyla Rusya’daki iç sürtüşmeler, giderek yüzeye çıktı.

ERMENİSTAN BAŞKALDIRDI

Ukrayna’da bu gelişmeler olurken Rusya’nın kendi “arka bahçesinde” gördüğü bir başka yer olan Ermenistan’da da gelişmeler Kremlin’in beklediği gibi gitmiyor. Rusya’nın başını çektiği Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün üyesi Ermenistan, bu örgütün Azerbaycan’a karşı kendisine yardım göstermemesine tepki gösterdi. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, bu örgütün zirvesinde sonuç bildirisini imzalamayı reddettiği gibi Ermenistan’da 2023’te bu örgütün askeri tatbikatlarının yapılmayacağını açıkladı. 

Bu gelişmede Azerbaycan’ın da Rusya’yla iyi ilişkilere sahip olmasının payı olsa da Batı destekli Ermenistan muhalefetinin hükümeti sıkıştırmasının da payı büyük (Paşinyan’ın kendisi de bir renkli devrimle iktidara gelmiş sonra Azerbaycan’la savaşta Rusya’ya yanaşmak zorunda kalmıştı). Rusya’nın Ukrayna’da tökezlemesi her yerde ağırlığının sarsılmasına neden oluyor. Bu da Rusya yönetiminin somut bir sonuç almadan bu savaştan çekilmek istememesinin en önemli nedeni.

denizberktay@yahoo.com