PENCERE

İLHAN SELÇUK

Halk Çoğunluğu

Oluşumu Seziyor...

Dostum sordu:

- Ne oluyor?..

Dedim ki:

- Oldu bile...

Merakla yüzüme baktı, herkesin için için sezdiği, ama yüksek sesle dile getirmekten kaçındığı değişimi, o da ayrımsamıştı; ama birinin yüksek sesle gerçeği söylemesini bekliyordu.

Gerçek, ancak sözle ya da yazıyla açıklandığı zaman algılanabilir.

Üsteledi dostum:

- Ne oldu?.. Bir şeyler değişiyor gibi; ama tam anlamında kavranamıyor; nedir dönüşen?..

- Devlet değişiyor.

- Nasıl?..

- 1923’ten İkinci Dünya Savaşı’na dek “devrimci devlet” vardı.

- Sonra?..

- İkinci Dünya Savaşı’ndan 1991’e değin yaşanan süreçte karşıdevrimci devlet...

- Daha sonra?..

-1991’den sonra dünya dengeleri değişince yeni bir devlete doğru dümen kırdık...

*

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye, Batı Bloku’na katıldı. Ancak bu katılım karşıdevrimin işine yaradı. Avrupa’da demokrasi sola açılışla kurulmuştu; bizde çok partili rejim “sola kapalı-sağa açık” bir yasaklar rejimine dönüştü. Türkiye’de kırk yıl “Cadı Kazanı” kaynatıldı, devlet irticayı “komünizme karşı panzehir” diye desteklemeye başladı; aydınlar düşman sayıldı; solcu “potansiyel komünist” idi.

Soğuk Savaş’ın koşullarında “1923 Aydınlanma Devrimi”yle kurulan laik cumhuriyet yok edilecekken, Sovyetler yıkıldı; komünizm “tehlike” olmaktan çıktı; yarım yüzyıldan beri “Soğuk Savaş” koşullarına göre konuşlanan devlet anlayışı boşluğa düştü.

Dostum sordu:

- Ne zaman oldu bu?..

- Koşulların değişmesiyle değişimin algılanması arasındaki süreç yaşanıyor.

- Bu oluşumun bilincinde miyiz?..

- Kimisi sezinliyor, kimisi eski değer yargılarının güdümünde yaşıyor. Hiçbir şey değişmemiş gibi düşünen, yazan, çizen, politika yapmaya çalışan çok kişi var; karmaşa ya da kargaşa bu yüzden...

- Peki, devletteki değişimin dışavurumu ne zaman tümüyle yaşama yansıyacak?..

- Kolay değil!.. Soğuk Savaş’ta komünizme karşı “ileri karakol” olarak kullanılıyorduk; Amerika’nın “Yeşil Kuşak” kuramı “Türk-İslam Sentezi”yle devlet ideolojisine dönüştürülmüştü; irtica, devlet eliyle desteklendiği için yükseldi; ama bu desteğin çekilmesiyle dinciliğin inişe geçmesi arasında yine bir zaman dilimi yaşanacak... Çünkü İkinci Dünya Savaşı’ndan 1991’e değin devlet gücünü arkasına alan irtica, yarım yüzyıldan beri kurumlaştı; ekonomik altyapısını kurdu. Bu kurumlaşma ve yapısallaşmadan toplum kolayca arınamaz; devlet örgütünün bile temizlenmesi zaman alacaktır.

*

Laik cumhuriyetin tazelenmesi bu kez demokrasiyi de kurumlaştıracak... Halk çoğunluğu bu gidişatı sezdi...

Liderler ne zaman ayrımsayacak?..

(22 Nisan 1998 tarihli yazısı)