PENCERE

Gençlik Bize Sormaz mı?

Aldıkaçtı komisyonunun hazırladığı anayasa taslağının 2’nci maddesinde şöyle yazılı:

“- Türkiye Devleti ... Atatürk milliyetçiliğine bağlı ... laik, sosyal bir hukuk devletidir.”

Bununla da yetinilmemiş, 70’inci maddede Atatürkçülüğe bir kez daha yer verilmiş:

“- Devlet, istiklal ve cumhuriyetimizin ema­net edildiği gençlerin müspet ilmin ışığında ve Atatürk ilkeleri doğrultusunda yetişme ve geliş­melerini sağlayıcı önlemler alır.”

Başyazarımız Nadir Nadi dünkü yazısında bu konuyu ele alarak soruyor:

“- Nedir Atatürk ilkeleri? (...) Uzman ol­madığım için bilmiyorum, yeryüzünde bir ‘kişi’nin adını siper alarak birey ve kuruluşları bağ­layıcı, kendine özgü belirsiz hükümler ortaya atan bir başka anayasa var mıdır?”

Nadir Nadi’nin bu sorusunu tüm boyutlarıy­la kavramak için 2’nci baskısı yapılan “Ben Ata­türkçü Değilim” adlı kitabını okumak gerekir.

*

Nadir Nadi’nin dünkü yazısını okuduktan sonra merak ettim, kaba bir tarama yaptım. Ba­tı demokrasilerinden çoğunun, Üçüncü Dünya devletlerinin ve sosyalist toplumların anayasala­rına bir göz attım. Arnavutluk, Arjantin, Avus­turya, Federal Almanya, Belçika, Bolivya, Brezil­ya, Bulgaristan, Çekoslavakya, Dominik, Filipin­ler, Fransa, İsrail, İsveç, İtalya, Danimarka, Japonya, Hindistan, Finlandiya, Honduras, İzlan­da, Kolombiya, Macaristan, Lüksemburg anaya­salarında böyle bir şey yok; İngiltere’nin de yazılı bir anayasası yok.

Franko İspanya’sının anayasasında bile “ki­şi” adı geçmiyor; ama bireyleri devlete bağlayan şu madde geçerli:

“Madde 2 - İspanyollar yurttaşlarına sada­kat, devlet başkanına bağlılık ve kanunlara itaat etmekle borçludurlar.”

Fransa anayasasının 2’nci maddesinde di­yor ki:

“- Fransa, bölünmez, laik, demokratik, sos­yal bir cumhuriyettir. (...) İlkesi halk tarafından, halk için, halk hükümetidir.”

İsrail anayasası madde 3:

“- İsrail devleti Yahudi ulusunun ulusal sı­ğınağıdır.”

*

Aradım taradım, doğuda ve batıda yalnız iki ülkenin anayasasında kişi adı (bizimkinden bir başka biçimde) geçiyor. Bu devletlerden birisi Sovyetler Birliği. 1977’de yeniden düzenlenen anayasaya göre devletin temelinde “bütün iktidar halkın elinde”dir. Ancak 6’ncı maddede topluma yol gösterici olarak saptanan komünist partisinin “Marksizm-Leninizm ile donatılmış olduğu” yazı­lıyor.

Çin Halk Cumhuriyeti’nin ilk anayasasında kişilerin adı geçmiyor: Maoculuğun canına okunduktan sonra düzenlenen 1978 tarihli anayasada 2’nci madde şu ilkeyi saptamış:

“- Çin Halk Cumhuriyeti’nin yol gösterici ideolojisi, Marksizm-Leninizm-Mao Çe Tung dü­şüncesidir.”

*

Başyazarımız Nadir Nadi soruyor: “- Atatürkçülük nedir?” Soruyu Sayın Prof. Aldıkaçtı’ya yöneltmeli: Atatürkçülük uyduculuk mudur? Bir süper devlete bağımlılık mıdır?.. Devletin okullarına din dersi koymak mıdır?.. Özel çıkarlara hizmet mi­dir?.. Özgürlükleri yok etmek midir?..

Atatürk ilkelerine göre yetiştireceğimiz gençlik bize bunu sormayacak mıdır?..

(28 Temmuz 1982 günlü yazısı)