Ekonomi, eğitim, sağlık, siyaset, insan ilişkileri gibi pek çok alanda yeni bir döneme giriyoruz. Artık eski ‘normale’ dönüş olmadığı söyleniyor. Yeni normal ise henüz doğmadı. 

Geçen yazıda koronavirüsünün ardından küresel ekonomik ve siyasi değişiklere yönelik varsayımları ve senaryoları ele almıştık. 

Oysa toplumsal hayatta da bizi büyük değişiklikler bekliyor. Önümüzdeki yıllarda günlük yaşantımızda alışkanlıklarımız ve normlarımız nasıl olabilir?

1. Virüse karşı mücadelede elleri yıkama gibi basit bir önlemin yayılması genel sağlık için de önemliydi. Temizlik ve kişisel bakım günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası hatta sosyal bir zorunluluk haline gelebilir. Sevdiklerinizle öpüşmeden, sarılmadan ya da el sıkışmadan önce el, yüz yıkama sabit alışkanlığınız olabilir. 

2. Nüfusun yoğun olduğu büyük kentler koronavirüsünün yayılmasına imkan sağladı. Büyük kentlerden küçük yerleşim birimlerine bir iç göç başlayabilir. Bunun mevsimsel bir hastalık olacağı varsayımıyla, soğuk aylarda kent nüfuslarının azalması mümkün.  

3. Virüsle mücadele başta tıp olmak üzere bilim insanlarına güveni tazeleyebilir. Bu dönemde yetişen pek çok çocuk bu dallarda eğitime ve araştırmaya yönelebilir. Koronavirüs sonrası yeni pek çok dalda yıldız meslekler ortaya çıkabilir. 

4. Karantina altında internet üzerinden yoğun sosyalleşmeye giren toplumlar için koronavirüsle birlikte analog hayat da mutlak bir gereklilik olmaktan çıkabilir. Dijital hayata daha hızlı bir kayma yaşanabilir. Bu, teknoloji şirketlerine büyük bir güç ve hakimiyet kazandırabilir. Hükümetlerin bu şirketlerle birlikte vatandaşlarını gözetleme ve denetleme faaliyetleri artabilir. 

5. Bildiğimiz anlamıyla sosyalleşme tanımı değişebilir. Sağlık önlemleri çerçevesinde büyük sayılarda toplanmalara izin verilmeyebilir ve kısıtlamalar getirilebilir. Düğün, dua, eğlence gibi faaliyetler izinlere ya da belli kriterlere bağlanabilir. 

6. Yemek kültürü değişebilir. Karantina altında sağlıklı yemek yapma seçeneklerini araştıranların sayısı azımsanamayacak kadar fazla. Bu, farklı mutfakları deneme, öğrenme, yeni tatlara açık olmanın önünü açabilir. 

7. El öpme gibi bazı adet ve gelenekler kadük kalabilir hatta sağlığa zararlı ilan edilebilir. Bazı durumlarda fiziksel temas engellenebilir. Şefkat, ilgi ve saygı gösterileri sağlık gereklilikleri nedeniyle farklı formlar alabilir. Örneğin biri dirseğinin içine hapşırmadığı için ayıplanabilir. 

8. Sağlıklı olma ve kalma duyarlılığı yeni bir toplumsal norm haline gelebilir. Eldivenle, maskeyle çalışmak, dolaşmak, kamu binalarında ya da toplu taşımalarda zorunlu kılınması gündeme gelebilir. 

9. Koronavirüs sonrası insanlığın bu salgınla nasıl mücadele ettiğine ya da nerede başarısız olduğuna dair roman, film, resim, fotoğraf, tiyatro ve müzik dallarında pek çok eser ortaya çıkarak yeni hayatımızın kurulmasında sanat, öncü bir rol oynayabilir.