“İstikrarlı dünya düzeni için sofistike bir ABD liderliği şarttır. Biz böyle bir ABD liderliğine sahip değiliz. Dünya düzeninin istikrarı da bu itibarla giderek bozuluyor!”
Bu satırları geçen hafta 89 yaşında hayata gözlerini yuman “dünya satrancı ustası” Zbigniew Brzezinzki yazmıştı...
Trump, ABD Başkanlığı’na henüz çok yeni seçilmişti ama ABD-Avrupa arasında açılan tarihi yarık daha ortada yoktu. Ne var ki ABD’nin ünlü güvenlik ve siyaset uzmanı Brzezinzki olacakları önceden kestirmiş ve giderayak son tweet’ine bu kavramları sığdırmıştı.
“Yürüyen badire” olarak görülen Trump’ın uluslararası arenada attığı ilk adımlardan sonra Avrupalı ortaklar nitekim derhal başlarının çaresine bakmaya koyuldu.
Merkel’in geçen hafta deprem yaratan,
“Artık ABD’ye güvenemeyiz. Kaderimizi elimize almak zorundayız!” sözlerinden bu yana, Avrupa yeni yakınlaşmalar, yeni ortaklıklar, yeni yol arkadaşlıkları ve “özel ilişkilerin” peşine düştü.
 
Yeni ‘stratejik ortaklık’
Washington’un Avrupa’daki en şaşmaz, güvenli, istikrarlı, sağlam ortağı olan Merkel, göz açıp kapayana dek söz gelimi “Avrasyacı” oldu.
Hafta içinde Berlin’de Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile Çin Başbakanı Li Keqiang’ı ağırlayan Alman Şansölyesi, bu iki büyük Asya gücüyle yepyeni ilişkiler tesis etti.
Çin Başbakanı ile yaptıkları ortak basın toplantısında Merkel açıkça, “Çin en önemli stratejik ortak haline geldi” dedi ve ekledi: “Küresel belirsizlikler dönemi yaşıyoruz. Ortaklıklarımızı değişik bölgelere yaymayı, buralarda yasa üzerinde yükselen bir dünya düzenine destek vermeyi, böyle bir dönemin sorumluluk alanı içinde görüyoruz.”
Bu ifadelere Çin Başbakanı da “Evet, biz de dünyanın istikrarına katkıda bulunmaya hazırız” diyerek cevap verdi.
AB zirvesi için sonra Berlin’den Brüksel’e geçen Çinlilerle Avrupalılar arasındaki bu yeni “ortaklık” öncelikle haliyle “serbest ticarete” dayanıyor. Çinliler ayrıca ABD’nin bıraktığı boşluğu doldurmak hedefiyle Trump’ın sırt çevirdiği “Paris İklim Anlaşması”na sahip çıkıyorlar.
Berlin-Pekin-Brüksel arasındaki bu yakınlaşma doğrultusunda, 2017 başındaki Davos toplantısını düşünmemek imkânsız.
İlk kez Davos’a gelen Çin Devlet Başkanı Şi Cinping orada “dumur etkisi” yaratan bir konuşmayla küreselleşmeyi savunmuştu.
Kurulduğundan beri “serbest ticaret” bayrağını yükselten ABD Trump’la “korumacılığa sarılırken” Şi Cinping’in yeni keşfedilen bu serbest ticaret militanlığı “tersine dünya” dedirtmişti.
Çin’in ABD ile rol değişimi özetle Trump’ın ABD Başkanlığı’na seçildiği ilk günde başlamıştı...
 
Macron’un ihtirası
ABD’nin bıraktığı boşluğu doldurmak
için hazırlanan 2. cephe Avrupa’da.
Brexit’le kaybedilen İngiltere kanadı ve ABD’nin Avrupa karşıtı çıkışlarının ardından şimdi bir Merkel - Macron lokomotifi hazırlanıyor.
Buna, Anglosakson boyutun “Kıta Avrupası” ile ikamesi diyebiliriz.
“Kıta Avrupası”nın öne çıkarılması çalışmalarının da beri yandan gerçekte Macron’un Elysée’ye çıktığı ilk günden başladığı söylenebilir.
Macron’un cumhurbaşkanlığına seçildiği 7 Mayıs’ta, Louvre Piramidi önünde yaptığı “balkon konuşmasına” Avrupa Marşı eşlik etmişti.
Macron, piramidin bulunduğu Napolyon Avlusu’na Fransa Ulusal Marşı eşliğinde değil, “Avrupa Marşı” eşliğinde yürümüştü.
Jestler ve sembollere büyük önem atfeden çiçeği burnunda Fransa Cumhurbaşkanı’nın bu seçimi, “Fransa’nın Avrupa liderliğine dönüş niyeti” olarak algılanmıştı.
Şimdi Trump’ın Avrupa’ya çektiği yeni duvar karşısında harekete geçirilmeye çalışılan yeni Macron - Merkel lokomotifi, bu zeminde inşa ediliyor.
Ancak bu eski lokomotifi çalıştırmak, yeni ve taze soluklu Avrasya seçeneğine hayat vermek kadar kolay değil.
27 ülkeli AB’de çekişmeli çok konu var.
Bu yaz başlayacak Brexit görüşmelerinin her şeyden önce büyük başağrısı olması bekleniyor. Ayrıca tek ve çok vitesli Avrupa üzerinde netameli tartışmalar var.
“Avrupa liderliğinde” kararlı, genç, yeni Fransa Cumhurbaşkanı’nın ihtiraslarının, bu çok çetrefil sorunların üstüne çıkıp çıkamayacağını göreceğiz.