Kafamızı Ortadoğu’dan kaldıramasak da dünyanın öte ucunda yükselen bir direnişi es geçmemeli: Dakota... Hem ekonomi ve çevre hakları ile ırk adaleti peşindeki bir avuç cesur insanın nelere kadir olduğunu görüyoruz, hem de kapitalist dünyanın her yerinde, otoritenin estirebildiği militarist şiddetin doğası ortaya seriliyor.
ABD’nin Kuzey Dakota eyaletindeki Standing Rock Sioux kabilesi, ülke çapında 300 kadar yerli kabilenin yanı sıra, her renk ve kökenden çevre aktivistinin desteğiyle, bir petrol şirketi, mali kapitalizm ve eyalet yönetimine bayrak açtı. Onlara en son eski NATO komutanı Wesley Clark’ın yine eski bir asker olan oğlu öncülüğünde 2000 kadar gazi desteğe koşuyor.

***

Mevzu, Energy Transfer şirketinin Kuzey Dakota’dan Illinoise’ye taşınacak olan, Missouri Nehri’nin yatağını da kapsayan 2 bin millik ‘Dakota Access’ isimli petrol boru hattı. 3.8 milyar dolarlık hattan günlük 570 varil petrol pompalanacak. Eyaletin 70 bin nüfuslu başkenti Bismarck’ın yüzde 92’si beyaz orta sınıftan sakinleri ‘su kaynakları kirlenecek’ endişesiyle şikâyet edince, rota, taa 1851 anlaşmasıyla Sioux’lara bırakılmış topraklara alındı. Bu da Standing Rock Yerli Bölgesi’nin 9 bin ahalisini ayaklandırdı.
Ağustostan beri barışçı eylemler yapılırken, 20-21 Kasım’da güvenlik güçlerinin şiddeti ayyuka çıktı. Tıpkı 2011 Occupy hareketinde olduğu gibi sabaha karşı ulusal muhafızlar ve polis gözyaşartıcı gaz, plastik mermi, kulakları sağır eden ses bombaları ve dondurucu soğukta tazyikli sularla göstericilere saldırdı. Onlarca insan hastanelik oldu, kimi gözünden yaralandı, kimi hipotermi yaşadı. En vahim yaralanma kalp krizi geçiren bir kabile büyüğü ile 21 yaşındaki New York’lu Sophia Wolansk. Genç kadın atılan bir nevi el bombası yüzünden kolunu yitirme tehlikesi altında. 61 yaşındaki avukat babası, Obama’ya telefon açıp ‘savaş alanında kullanılacak türden’ bu silahın hesabını sordu.
Obama 2009’da Amerikan yerlilerine reva görülen kıyımdan ötürü özür dilemiş bir isim. Ama bu vakada bir şey yapamıyor. Zaten hükümeti de üç-beş vergiden muaf kumarhane sahibi zengin yerli dışında 170 binlik Sioux nüfusunun işsizlik, yoksulluk ve toplumsal yozlaşma sorunlarına deva olabilmiş değil.

***

Direnişçiler elbette ‘Su hayattır’ diyorlar. Nitekim Kuzey Dakota’da iki yıl içinde 292 petrol sızıntısı olmuş. AP’ye göre 2012-2013 arası 750 kaza yaşanmış. Petrolün hidrolik kırılma yöntemiyle çıkarılması da ekili alanlara zarar verecek. ABD’de retorikte pek ehemmiyet verilir, lakin bu vakada yerlilerin kültürel ritüellerini icra ettikleri kutsal mezarlarını da dikkate alan yok!
Ana akım medyada haberler sınırlı. Democracy Now’ın yapımcı ve sunucusu Amy Goodman protestoları haberleştirdiği için hedef tahtasında. Zira işin ucunda ‘Amerika’nın enerji bağımsızlığı’ var, ‘istihdam’ var. Uyguladıkları militarist şiddeti de ‘otoriteye itaatsizlik’, ‘mülke zarar vermek’ gibi gerekçelerle aklama çabasındalar.

***

Ama şimdilik Dakotacılar yılmıyor. Dondurucu soğuğa rağmen Oceti Sakowin’de kurdukları, Moğolların meşhur ‘yurt’unun da kondurulduğu ana kampa destek yağıyor. Yeni eylemciler şiddetsiz direniş için oryantasyona tabi tutuluyorlar. Bu hafta onlara ‘Standing Rock’ın Yanında Duran Gaziler’ katılıyor. Aralarında Irak’ta görev yapmış 30’larındakiler de var, 60’lık Vietnam gazileri de. Tarih yazıyorlar. Öyle ki direniş valiyi ‘soğuk hava sağlıklarını bozacak’ komik bahanesiyle verdiği tahliye emrini esnetmek zorunda bıraktı.
Dakota’ya bakınca yıllar önce yine Ortabatı’daki Iowa’nın başkenti Des Moines’de Capitoll Hill’den bir anım canlandı. 1800’lerde vali eşlerinin yaptığı oyuncak bebeklerin de sergilendiği müzede Sioux’lardan iz yoktu. Orta yaşlı rehber hanıma sorunca şaşkın bir yüz ifadesiyle “Onlar güneyde sınırdaki Yerli Bölgesi’nde” demişti. Amerikan liberal demokrasisinin sınırlarının ötesini kastettiğini anlamıştım. Bu direniş de Trump Amerikası’na açılan ilk bayrak olursa şaşırmayalım.