Toplumu daha ileri taşıyan, insanları daha müreffeh, daha mutlu yapan lider iyi liderdir; olumlu liderdir. Toplumu geri bıraktıran, insanları daha yoksul, daha mutsuz kılan lider, kötü liderdir; olumsuz liderdir.

***

Liderleri iyi-kötü diye sınıflarken iki farklı ölçüt kullandığıma dikkat etmişsinizdir:
1) Toplumu ileri götürmek veya geri bıraktırmak.
2) İnsanları müreffeh ve mutlu yapmak veya yoksullaştırmak, mutsuz kılmak.

***

Toplumların ileri götürülmesi veya geri bıraktırılması ne demek?
Neye göre bakacağız toplumlara?
Bu sorunun yanıtını insanlık tarihine bakarak verebiliyoruz:
İnsanlık tarihi, insanların dört aşamadan geçmiş, geçmekte olduğunu gösteriyor:
1) Toplayıcılık, avcılık, paganizm, göçebe aşiret aşaması.
2) Tarım, tektanrılı dinler, yerleşik kırsal imparatorluk aşaması.
3) Endüstri, milliyetçilik, kentsel ulus devletler aşaması.
4) Bilişim, demokrasi ve insan hakları aşaması.
Elbette dünyada farklı aşamalarda bulunan çeşitli toplumlar aynı anda birlikte yaşıyor ve bu aşamalardaki toplumların hiçbiri saf, katışıksız, homojen nitelikte değil. Her aşamadaki toplum, bir önceki aşamanın kalıntılarını, tortularını ve bir sonraki aşamanın tohumlarını, filizlerini içinde taşıyor.
Her bir toplumdaki lider, toplumunu insanlığın en ileri aşamasına taşıyabildiği, ilerletebildiği oranda başarılı, iyi, olumlu lider oluyor...
Toplumu bir önceki aşamada tutmaya çalıştığı, değişme ve gelişmelere direndiği oranda, başarısız, kötü, olumsuz lider oluyor.
İnsanlık tarihini iyi bilen, toplumunu bu tarih bağlamında ileri taşımak isteyen liderlere en tipik örnek Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür.
İnsanlık tarihini iyi bilmeyen, geçmişe saplanıp kalmış, toplumu eskiye döndürmek isteyen, herkesin tanıdığı liderlere örnek vermeye gerek olduğunu sanmıyorum!

***

Bir liderin iyi ya da kötü, olumlu ya da olumsuz olduğunu belirleyen refah ve mutluluk düzeyleri ise zaten artık elle tutulur, gözle görülür, ölçülebilir kavramlar.
Dikkat edilirse, bir liderin iyi ya da kötü, olumlu ya da olumsuz olarak nitelenmesi konusunda, halktan aldığı desteği bir ölçüt olarak kullanmadım...
Çünkü halkın duygularını okşayarak onları aldatan demagojik liderlerin, zamanında çoğunluktan destek gördükleri ama sonunda toplumu büyük felaketlere götürdükleri tarihin bize öğrettiği gerçekler arasındadır.

***

Toplumumuzun, gittikçe daha çağdaş, nazik, anlayışlı, mutlu ve demokrat olmak yerine...
Gittikçe, daha çağ gerisi, kaba, anlayışsız, mutsuz ve baskıcı bir toplum haline gelmesinde...
Dünya ile rekabet için sahip olması gereken eğitim ve teknoloji konularında daha ileri gitmek yerine...
Daha geride kalmasında...
Liderliğin büyük sorumluluğu olduğunu düşünüyorum.