“Hayatta kalma” rehberleri basitti eskiden. Sayıları azdı. Doğa sporlarıyla uğraşanlara yönelikti daha çok.
Ateş nasıl yakılır, barınak nasıl yapılır gibi konular anlatılırdı. Ya da şöyle bir soru anımsıyorum:
“Diyelim bir gemi kazası geçirdiniz köpekbalıklarıyla dolu bir denizde yüzmek zorundasınız. Nasıl hayatta kalırsınız?”
Oysa bilirdik. Banyoda kayıp kafamızı bir yerlere çarparak yaralanma olasılığımız, köpekbalığı saldırısına uğrama olasılığından çok çok daha yüksekti. Yine de ilgiyle okurduk bu kitapları.
Önceleri “vahşi doğada” nasıl hayatta kalabileceğimizi anlatan kitaplar, giderek kentlerde nasıl hayatta kalabileceğimizi de anlatmaya başladılar. Saldırılar, cinayetler, terör eylemleri, bombalamalar... Kentler doğadan daha vahşi yerler haline mi geliyordu yoksa.
Şimdi yeni bir tür çıktı. Bu seferki bambaşka. Lewis Dartnell “Uygarlığı Yeniden Nasıl Kurarız” diye anlatmış.
Ortaya attığı sorular ilginç.
İlk soru şu: “Uygarlığımız yarın çökse, ne yaparız?”
Örneğin bir meteor çarpması ya da salgın bir hastalık, insanlığın büyük bölümünün ölümüne yol açsa, biz hayatta kalsak, uygarlığı yeniden kurabilecek bilgi birikimine sahip miyiz?
Dartnell’in bu soruyu sormasının sebebi basit:
Çünkü bizler temel bilgilerden öylesine kopuğuz ki. Evde kullandığımız teknolojik aygıtları bırakın yapmayı, nasıl çalıştıklarını bile bilmiyoruz. Bizler tüketiciyiz.
Kâğıt, çömlek, cam, tuğla ya da demir gibi malzemeleri nasıl üretiriz? Ya elektriği? Telsiz, kâğıt, mürekkep ve matbaa makinesini nasıl yaparız? Sonra tarım yapmayı ne ölçüde biliyoruz?
Aslında en basit bilgiler konusunda bile cahiliz.
İnsanlığın bugünkü bilgi birikimi 10 bin yıllık bir sürecin ürünü. Bir çöküş sonrası insanlar yeniden 10 bin yıllık bir süreç mi yaşayacaklar? Her şeye yeniden ve sıfırdan mı başlayacağız?
Dartnell, “Acaba, hayatta kalanlar için bir ‘rehber kitap’ hazırlayamaz mıyız” diye başlamış çalışmaya.
“Bu kitap tek bir cilt olmalı. Herkesin anlayabileceği bir dilde yazılmalı. Teorik bilginin yanı sıra bir şeyin nasıl yapılabileceğini somut olarak anlatmalı” gibi ilkeler de belirlemiş.
Yani bir “yeniden başlama” durumunda işe yarayacak bir kitaptan söz ediyor.
Bir “Hızlı başlama kılavuzu”. “Uygarlık 2.0”nin el kitabı. Neredeyse sıfırdan bir uygarlığı yeniden yaratmayı mümkün kılacak bir şey.
Bana sorarsanız, olanaksız bir iş. Fakat yazdığı kitap bir o kadar da ilginç.
Lewis Dartnell, genç bir bilim insanı. Bir astrobiyolog. Mars’ta mikrobiyal yaşam üzerine çalışmalar yapıyor.
Kitaba yönelik şu anki en büyük eleştiri, anlatımın yeterince pratik olmadığı yönünde...
Fakat diğer yandan internette insanlar, kitaptaki anlatımların nasıl hayata geçirilebileceğine ilişkin basit videolar yayımlamaya başladılar bile.
Dartnell, Uygarlık 2.0’de güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerjiye yönelmenin kaçınılmaz olduğunu anlatıyor. “Yeşil” bir uygarlıktan söz ediyor.
Bir tek kapitalizme değinmemiş. Keşke kapitalizmin dünyayı ne hale soktuğunu da anlatsaymış kitabında. “Sakın kapitalizm tuzağına düşmeyin. Felaketiniz olur” uyarısı bence eksik kalmış.
Siz olsaydınız yeniden başlayacak olan insanlara ne tavsiye ederdiniz?