Memleket “aklı evvellerden” geçilmiyor. En trajikomik olanı da “kaş yaparken göz çıkaranları”. Türkiye’nin “eline düştüğü” siyasi heyetten birisi, en son PKK’ye karşı Sri Lanka örneğini vermiş, “Ya adamlar silah bırakıp teslim olacak ya da Sri Lanka’daki gibi kökü kazınıp bitecek bu iş” deyivermiş. Sri Lanka hakikaten ibretlik, lakin “kazınan kökler” açısından değil...
İç savaşlar nasıl körüklenir; toplumsal sorunlar militarist yöntemlerle nasıl kördüğüm edilir; iktidar gaspı nasıl yapılır; aile derebeyliği nasıl kurulur; mega yolsuzluklara nasıl batılır; 10 yılın sonunda iktidardan nasıl olunur; savaş suçlarıyla nasıl karşı karşıya kalınır; bunlara yol açan “fıtrat” ne menem bir şeydir?
Buyrun Sri Lanka’dan da yakın...

***

Sri Lanka dediğimiz, “Seylan” ismiyle de bildiğimiz çay diyarı... Hindistan’ın güneydoğusunda etnik ve dini çeşitliliğe sahip 20 milyon nüfuslu ada ülkesi. Budist Sinhallerin nüfusun yüzde 74’ünü oluşturduğu Sri Lanka’da Hindu Tamiller yüzde 11’le ikinci büyük azınlık. Portekiz, Hollanda ve Britanyalı sömürgecilerden miras Burgherler, Mağribiler, Malaylar ve yerli Veddalar da var.

***

Aslında Sri Lanka, Güney Asya’nın en eski demokrasisi. Britanya dominyonu olarak girdiği 20. yüzyılda 1948’deki bağımsızlık sonrasında Sinhal şovenizmi patlarken, 1956’da “Sadece Sinhalce” dil yasasının tetiklediği Tamil hareketi, ekonomik ve kültürel ayrımcılıkla birleşince militan ayrılıkçılığı yarattı. 1976’da Tamil Eelam Kaplanları sahneye çıktı. 1983’te Colombo’daki Tamil pogromu sonrası başlayan iç savaş 26 yıl sürdü, 100 bin cana mal oldu. 2000’lerde özerk yönetim de kuran Tamiller, intihar bombacısı kemerleri ve kadın bombacıların da “mucitleri”.

***

Dört kez kurulan barış masası her seferinde yıkıldı. Sonuncusu 2008’de çökerken, bir lider dünyaya “vahşetle ayrılıkçı örgüt çökertip toplumsal sorunu çözmemek” diye açımlanacak “Sri Lanka modelini” armağan etti: Mahinda Rajapaksa!
İroni bu ya, Rajapaksa, 2005’te Fransa’dan esinli yarı başkanlık sisteminde seçildiğinde kendini “barış adamı” diye sunmuştu. Kaplanları, milliyetçilerle ittifak halinde 2009’un son haftalarında 40 bin sivilin öldürüldüğü askeri kampanyayla ezdi. Tamil sorunu baki. Tamil Ulusal İttifakı parlamentoda, 15 senedir federal yönetim ve ulus olarak tanınmak talebinde ısrarlı.

***

Ülkenin 10 yılına damga vuran “kahraman”ın hali ise acıklı. Rajapaksa 2010’da ikinci kez seçildikten sonra yetkilerini genişletti, kalkınma hamlesiyle yüzde 8’lik büyümeyi sağladı, duble yollar ve mega projelere imza attı. Bugün mega yolsuzluklarla anılıyor. Dünya, ailesiyle hortumladığı 18 milyar doları ve dört ülkedeki gizli hesaplarını konuşuyor. Foreign Policy’ye bakılırsa Washington’da lobilere akıtılan 6.5 milyon doların aracısı Pakistan asıllı fon yöneticisi Imaad Zuberi, Türkiye yönetimi ve MÜSİAD’la pek yakın.
Rajapaksa, Ocak 2015’te üçüncü kez seçilme girişimini kişisel referanduma dönüştürdü. Kampanyasında hava kuvvetlerinin askeri uçaklarını dahi kullandı! Yenildi. Rivayet o ki, orduyu devreye soksun diye genelkurmay başkanını; olağanüstü hale hukuki kılıf uydursun diye başsavcıyı seferber etmeye kalkışıp reddedilince, yenilgiyi kabullendi. Siyasi hırsı 17 Ağustos’taki parlamento seçimlerinde bu kez başbakanlığa soyunmasına yol açtı. Yine yenildi.
Yerine seçilmiş rakibi, bugün başkanlık yetkilerini parlamentoya iade etmiş durumda. Tamil sivilerin kamplarını ziyaret edip savaş travmasının yaralarını sarmaya çabalıyor.

***

Dünya Rajapaksa’yı otoriterlik, nepotizm ve yolsuzlukla anıyor. Ülkesini Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 173 ülke arasında 165’inci sıraya düşürdü. WikiLeaks sızıntılarına da geçen Tamillere karşı savaş suçları, kuvvetle muhtemel ki eylülde yayımlanacak BM raporunda yerini alacak. Sri Lanka ise mega yolsuzlukların soruşturulması, sivil darbe girişimi, hukukun ve kamusal özgürlüklerin tesisi, Tamillerle uzlaşma, anayasal reformlarla cebelleşmekte. Daha ibretlik örnek mi olur...