Utku Çakırözer
Utku Çakırözer ucakirozer@cumhuriyet.com.tr Son Yazısı / Tüm Yazıları

'Türkler Neden Tasarruf Etmiyor?'

17 Şubat 2012 Cuma
\n

Cari Açığın Nedenini Dünya Bankası Araştırıyor:

\n

\n\n\n

Bir yandan Avrupanın genelinde ve spesifik olarak Yunanistanda ekonomik krizin sonuçlarını izlerken, diğer yandan kendi ülkemizde tarihi rekor sayılan cari açık rakamıyla karşılaşmak, insanın aklına ister istemez Acaba Türkiyeyi de etkiler misorusunu getiriyor. Dünya Bankasının yeni atanan Türkiye Direktörü Martin Raiser ile görüşmemiz bu soru üzerine odaklandı.

\n

Geleceğiniz Avrupada

\n

Kısa süre önce Bankanın baş ekonomistlerinden Indermit Gil ile Avrupa Ekonomik Modeline Görkeminin Yeniden Kazandırılması isimli bir kitap da kaleme alan Raisere göre, şu anda durgunluk yaşansa bile Avrupa ile ekonomik entegrasyon uzun vadede Türkiyenin kesinlikle yararına olacak. Kimileri Arap Baharında hükümetin takındığı aktif dış politika nedeniyle Türkiyenin geleceğini Ortadoğuda çizse de Raiserin sözü gerçeğin ne olduğunu açıkça işaret ediyor: Avrupa ile kıyas bile götürmez. Tüm Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesi ülkelerinin ekonomilerinin toplam büyüklüğü, Almanyanın üretiminin yarısı etmiyor ki...

\n

Tampon tedbir lazım

\n

Raiser, kısa vadede ise Avrupadaki krizden etkilenmemek için Türkiyenin alması gereken önlemler olduğuna dikkat çekerek tavsiyelerini şöyle sıralıyor:

\n

1. Makroekonomik politikalarda tampon tedbirler: Banka kredilerinin şişmesine izin verilmemeli, kamu harcamalarında tasarrufa gidilmeli. 2001 krizi sonrasında bankacılık sistemini reforme eden ve kamu finansman açığını küçülten Türkiye bu sayede 2008 krizini etkilenmeden atlattı. Ama sonrasında bu tamponların bazıları kenara bırakıldı. Örneğin banka kredilerinde çok büyük artış yaşandı. Art arda büyüme yaşanan yıllarda kamu yeterince tasarruf yapmadı.

\n

2. Yabancı yatırımcı için cazip iş ortamı: Türkiye 2023te dünyanın 10 büyük ekonomisinden biri olmak istiyorsa girişimciler için sağlanacak iş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi lazım. Çalışma koşulları esnek olmalı. Borçlanma seviyesi yüksek olmamalı. Rekabetçi bir ekonomi olmalı. Bir de eğitimli çalışma gücü. Bunlar yapılırsa uluslararası piyasalar Türkiyeye şans tanıyacaktır. En iyi örneği de İrlandada son bir yıl içinde yaşanan gelişmelerdir.

\n

Yatırım değil tüketim

\n

Türkiyenin ekonomik göstergelerinin genelde iyi olduğunu belirten Raiser, sorun olarak nitelendirdiği cari açıkkonusunda ise şu değerlendirmeyi yapıyor:

\n

Cari açığın sebebi ya yatırımlardaki artıştır ya da tasarruflardaki düşüş. Yatırım artışından olsa, üretim kapasitesi artar, ekonomik büyüme sağlanır. Türkiyede maalesef yaşanan bu değil. Cari açık yatırımlardaki artıştan değil, tasarruflardaki azalmadan yani tüketimden kaynaklanıyor. Dışarıdan alınan borç, yatırıma değil tüketime gidiyorsa, insanların neden tasarruf eğiliminde olmadıklarına yakından bakmak lazım.

\n

Dünya Bankasının bu konuda bir araştırma da yaptırdığını belirterek devam ediyor:

\n

İnsanlar ne alıyor? Bankalar ne için borç veriyor? İş kurmak için mi, yoksa ev ihtiyaçları için mi? Hükümet makroekonomik politikalarıyla nasıl bir mesaj veriyor? Harcayın, keyfinize bakınmı diyor yoksa tasarruf opsiyonlarısunuyor mu? Bunları ayrıntılı değerlendiriyoruz.

\n

IMF iyimser kalabilir

\n

Türkiyenin büyüme oranına ilişkin tahminler değişiklik arz ediyor. Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan yüzde 4öngörürken, Uluslarası Para Fonu (IMF) yüzde 1 diyor. Raiserden Dünya Bankasının tahmininin güncelleneceğini öğreniyoruz:

\n

Bizim tahminimiz 2 ile 3 arasındaydı. Ama modellememizi güncelliyoruz. Zaten o kadar çok belirsizlik var ki bu yıl için tahmin yapmak çok zor. İşler iyi giderse Babacan haklı çıkar, kötü giderse IMFnin tahmini bile iyimser kalabilir!

\n\n\n

Para Değil Tavsiye Dönemi

\n\n\n

Dünya Bankası son dönemde yılda ortalama 2 milyar dolar proje desteği sağladı Türkiyeye. Bu yardımın önümüzdeki dönem 1.1 milyar dolar seviyesine düşeceğini haber veren Raiser, Parasal yönü ağır basan bir ilişkiden, Türkiyenin ilk 10 ekonomiden biri olma hedefine katkı sağlayacak, tavsiye ve deneyim ağırlıklı bir döneme giriyoruz. Çin, Rusya, Brezilya ve Endonezya ile ilişkimiz nasılsa Türkiye ile de öyle olacak. Küresel sorulardan en az birinde Türkiyenin lider olması için çalışacağız diyor.

\n\n


Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları

Büyü Bozuluyor 26 Ocak 2015

Günün Köşe Yazıları