Çanakkale Deniz Savaşları’nın 100. yılına ilişkin kutlamalar tarih belleğimizi bir kez daha yeniledi. Çanakkale Savaşı’na ilişkin hamaset sözlerini bir kenara bırakıp bugünümüze ışık tutan anlardan bir seçki yapalım.
Emperyalist ülkeler Çanakkale’yi denizden geçemeyeceklerini anlayınca karadan geçmeyi denediler. Bunun için Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşan büyük bir ordu kurdular, Gelibolu Yarımadası’na batı yakasından çıkarma yaptılar.
O sırada Mustafa Kemal, ana cephede değil, savaşın hemen gerisindeki yedek birliğin komutanıydı. Anzak askerleri bütün gücüyle karaya çıkıp ilerlerken bizimkiler bu güç dengesizliği karşısında geriye yöneldiler.
Mustafa Kemal, onları cephe gerisinde durdurup sordu:
-“Neden kaçıyorsunuz?”
-“Düşmandan” cevabını aldı.
-“Düşmandan kaçılmaz” dedi.
-“Mermimiz bitti” karşılığını aldı. Mustafa Kemal onlara “Mermi bittiyse süngü takın” emrini verdi.
Askerlerimiz yere yatıp süngü takınca Anzak askerleri durdular. Çok büyük bir güçle karşı karşıya olduklarını düşündüler.
Atatürk o anı yıllar sonra şöyle anlatır:
“Kazandığımız an o andır.”
Böylesi mücadelelerde gerçek başarı, büyük bir güç dengesizliğini alt edip zafere ulaşmaktır.

***

Dünyanın kaderini değiştiren böylesi bir başarıya imza atan Mustafa Kemal, kısa sürede İstanbul’da ve Anadolu’nun öteki kentlerinde de adını duyurdu. Tüm İstanbul gazeteleri onunla röportaj yapmak için cephenin yolunu tuttu. Bu yola çıkanlardan Ruşen Eşref Ünaydın, Atatürk’ün karargâh çadırına girişini şöyle anlatır:
“İçeri girdim, ilk dikkatimi çeken bir yükseltinin üzerindeki kitaptı. Balzac’ın bir romanıydı. Fransızcaydı.”
Atatürk’ün yaşamı boyunca okuduğu saptanmış kitap sayısı 3 bin 997’dir. Yoğun olmayan bir uğraşla geçirdiği Sofya Askeri Ataşeliği günlerinde çok kitap okuduğu bilinir. Ancak onlar saptanamamıştır.
Atatürk’ün tüm yaşamı boyunca ne yaptığı, neye ne kadar zaman ayırdığı listelense, onca mücadelenin, savaşların ortasında birinci sırayı büyük olasılıkla kitap okumak alır.

***

Atatürk, Çanakkale Savaşı’nda kesin zafere ulaşılmasının ardından etrafındakilerle gelinen noktayı değerlendirirken şöyle der:
“Troya’nın da öcünü aldık...”
Yukarıda altını çizdiğimiz gibi cepheden cepheye koşan Mustasfa Kemal, Çanakkale Zaferi’ni 25 asır önce Ege’nin öteki yakasından gelip, beri yakasını tarumar eden Agamemnon’u da alt edilebilecekler listesine eklemiştir.
Tabii ki İngilizler de aynı bilinçtedir.
1. Dünya Savaşı’nın bitiminde Osmanlı ile mütareke imzalama yeri olarak bir gemiyi seçmişlerdir. Geminin adı Agamemnon’dur.
Ancak 4 yıl sonra, son kazanan Mustafa Kemal olmuştur.