İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi Almanyası ile İngiltere savaştı. İkisi arasındaki kavga öteki devletlere de bulaştı. Hitler’in Almanya’sı kısa sürede tüm Avrupa’yı eline geçirdi. Rusya, İngiltere, Fransa ve öteki milletler beş yıl süren bir yıkımla, ezilmekle, sefaletle, açlıkla, bin bir türlü yoksullukla karşı karşıya kaldı.
Bir tek ülke var İkinci Dünya Savaşı’na katılmayan. Tek askerinin haksız bir savaşta ölmemesini sağlayan. Kısacası benim kuşağımı kurtaran. Bizler yaşı doksanlara varanlar, yıllarımızı barışta geçirdik. Çok yokluk çektik ama savaş yüzü görmedik.
Oysa Türkiye’nin içine katılmadığı bir dünya savaşı yoktur. Birincisini hatırlayalım, Avrupa’dan Asya’ya kadar savaş çilesini çekmeyen kalmadı. Bu hengâmeden bir tek ulus kurtuldu. Yani biz, sen, ben, o, tüm Türk milleti.
Günümüzde böyle bir savaş olsa acaba Türkiye bunun dışında kalabilir miydi? Bunu kime borçluyuz? Kime olacak, İsmet İnönü’ye...
Beş yıl boyunca büyük zekâ oyunlarıyla bizi savaş dışı tuttu. Benim kuşağım bugün yaşıyorsa İsmet Paşa’dır teşekkür etmemiz gereken.
İlk defa bir dünya savaşına girmediysek, bunu unutmayalım İsmet Paşa’ya borçluyuz. Benzeri görülmemiş bir beceri ile bizler savaş mavaş yaşamadık.
İsmet Paşa bunu nasıl yaptı? Nasıl Churchill’lere, Stalin’lere, Roosevelt’lere rağmen başardı. Türlü nedenlerle kaçtı savaştan. Böyle bir kanlı savaşa girmenin ülkenin mahvolması olacağını bildiğinden.
Savaş yıllarından sonra İsmet Paşa’nın karşısına çıkan bir çocuğun “Sen bize ekmek yokluğu bile çektirdin” demesi üzerine ne demişti: “Ama ben senin babanı ölmekten kurtardım.”
Ne büyük bir başarıdır, İsmet Paşa’nın İkinci Dünya Savaşı’nda ve çok önce Lozan’da da gösterdiği davranış. Kimseyi incitmeden başarıyı sürdürmek...
Ama biz nankörcesine İsmet Paşa’nın aleyhinde de bulunan gafiller gördük. Bugün işbaşındaki hükümet olsaydı aynı başarıyı gösterebilir miydi? Yoksa savaşa girmek kazançlıdır diye kendini de milletini aldatarak felakete mi sürüklerdi? Yakın geçmişteki usta politikacılığın en büyük ustası İsmet Paşa’yı oturup kalkıp saygıyla anmalıyız.
Umut ederim yaşadığımız günlerde böyle bir savaş çıkmaz. Birleşmiş Milletler bilmem kimler mi engel olur, sanmıyorum. O eski ustalar yok artık. Düşünüp taşınıp davranırlardı, artık bu düzeyde, bu yetenekte kimse yok.
Bu yüzden bir daha yazayım, İsmet İnönü döneminin milletimiz için ne büyük bir şans olduğunu. Ondan sonraki iktidarları bir düşünün, var mı İsmet Paşa gibi bir adamımız?..