Sorumluluk almaktan çekinmemek meziyetine sahip bir komutan, muharebenin sonucunu şüpheli gördüğü durumda gerekeni yapmaktan çekinmez. Bu karar, Çanakkale Savaşları’nın bir kırılma noktasıdır ve Yarbay Mustafa Kemal’in yıldızının parladığı andır.

18 Mart deniz yenilgisinden sonra müttefik seferine neden devam edildi? Yetkililere göre esas sebepler Çarlık Rusyası’na yardım için söz verilmiş olması ve Britanya’nın prestijinin korunmasıydı. Diğer sebep de Donanma Bakanı Churchill, Kitchener ve Hamilton gibi üst komutanların Türkleri küçümseyen, kendilerini büyük gören ve deniz kuvvetlerinin ateş gücüne güvenen bu önemli kişilerin iyimserliğiydi.
25 Nisan 1915 günü, Arıburnu ve Seddülbahir’de aynı zamanda başlayan çıkarmanın ilk saatlerinde savunmadan sorumlu asıl komutan Liman von Sanders Paşa, çıkarmayı karşılayan 9. Tümen’in uyarılarını pek dikkate almamıştı. Üst komutanlığın sevk ve idaresinden yoksun kalan 9. Tümen, sabahın erken saatlerinden beri Arıburnu ve Seddülbahir arasındaki kıyı şeridinde az sayıda savunmacıyla müdafaa yapmaya çalışıyordu.

Kırılma anında bir komutan
Düşmanın baskısı ile güç durumda kalan 9. Tümen Komutanı Sami Bey, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal’den bir taburluk destek istedi. Mustafa Kemal bu kuvvetin yeterli olmayacağını düşünerek tümenin tamamını muharebeye sokmaya kendi inisiyatifiyle karar verdi. Öncelikle 57. Alayı Arıburnu’na sevketti. Sorumluluk almaktan çekinmemek meziyetine sahip bir komutan, muharebenin sonucunu şüpheli gördüğü durumda gerekeni yapmaktan çekinmez. Bu karar, Çanakkale Savaşları’nın bir kırılma noktasıdır ve Yarbay Mustafa Kemal’in yıldızının parladığı andır. İlk gün inisiyatif kullanması konusunda bir başka örnek, İkiz koyundaki düşman çıkarmasına yapılan müdahaledir. Seddülbahir bölgesine takviye için gönderilen 26. Alay 2. Tabur 7. Bölük Komutanı Yüzbaşı Yusuf Kenan Efendi, bu müdahale ile 3. Taburu olması muhtemel bir imhadan kurtarmıştır. Kendisi de bu muharebelerde şehit olmuştur.

Harbin yönü değişti
Muharebeler 8-9 Ocak 1916’ya kadar sürmüş, en son müttefiklerin Seddülbahir’i tahliye etmesi ile sona ermiştir. Çanakkale muharebelerinde iki taraftan binlerce kişi hayatını kaybetmiş ve yaralanmıştır. Bu savaşla Türk ordusu, başına Balkan Savaşı’nda geçirilen çuvalı çıkartmış ve hakiki kimliğini göstermiştir. Bu muharebelerde Yarbay Mustafa Kemal, başkalarının deyimi ile herhangi bir asker değildir. Harbin kaderini değiştiren bir askerdir. Bilmeyenler bunu bilsin.  

Prof. Dr. Cengiz Kuday /
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı