“Abi, yedik içtik... Istakoz, şarap, kişi başına sadece 20 Euro hesap geldi!” Yukarıda aktardığım cümleyi (ya da bir başka versiyonunu) sizin de duymuşluğunuz vardır sanırım. Daha düne kadar Yunan adalarına giden Türkiye vatandaşları, tecrübelerini anlata anlata bitiremez, dönüp geldiklerinde Yunanistan’ın ne kadar ucuz olduğunu, yemeiçmenin keyfini, komşuda tatilin Bodrum veya Çeşme’ye kıyasla daha hesaplı olduğunu söylerdi.
Çünkü bunlar Türkiye’nin altın yıllarıydı. 2000’li yılların ortasında başlayıp 2016’ya kadar süren 10 yıl boyunca Lale Devri’ni yaşadık.
Yunanistan krizdeyken bizde TL güçlü, ekonomi tıkırındaydı. Kişi başına yıllık milli gelir ortalaması 10 bin doları geçmiş, Euro ise 2 TL civarında kalakalmıştı. Türkiye ekonomisi, Avrupa’nın görmediği bir hızla büyürken, Economist dergisi Türkiye’yi “Avrupa’nın Çin’i” diye tanımlıyordu.
Lale Devri, sadece kodamanlara değil hepimize bir şekilde yaradı. Bir defa vatandaş, dünyayla bütünleşti. Seyahat eder oldu.
90’lı yıllarda Avrupa seyahati çok küçük bir zümrenin gücünün yettiği bir ayrıcalıkken, 2000’li yılların ortasından itibaren sıradan bir orta sınıf aile, biraz biriktirip biraz da kredi kartına yüklendiğinde rahatlıkla Avrupa’ya gidebilir oldu. Demokrasi geliştikçe hem özgüvenimiz hem de paramız güçlendi. Avrupa’nın her yerinde Türkler vardı. Prag, Floransa, Roma’da gezerken Türkçe duymak, turist olarak gelmiş, hatıra fotoğrafı çektiren ya da alışveriş yapan bir çifte rastlamak sıradan bir olaydı.
Tabii Yunanistan’la ilişki, bambaşka bir boyutta gelişti. Bir yandan yıllar sonra siyasette esen dostluk rüzgârları, diğer yandan hızla fakirleşen Yunan halkına karşı içten içe bir üstünlük hissi... Şu ya da bu şekilde Türkler son yıllarda Yunanistan’a akın etti. Bazı Yunan adalarında o kadar çok Türkiyeli turist vardı ki, bir tanıdığa rastlamamak için kuytu yerlerde dolaşmanız lazımdı.
Ya şimdi? Nerdeee!.. Demokrasimizin kısa baharı gibi, ekonomide de Lale Devri’nin sonuna gelmiş durumdayız.
Artık 1 Euro 7 TL. Yunanistan yavaş yavaş krizden çıkarken, biz hızla krize sürükleniyoruz. İki yıl önce, 1 milyona yakın Türkiye vatandaşı Yunanistan’a yaz tatiline gitmiş, dönünce havası-suyu kadar komşudaki fiyatların cazibesinden etkilenmişti. Bodrum’daki beach club’larda şezlong parasına, Çeşme’deki lahmacun fiyatına kızanlar, Kos’dan, Sakız’dan, olmadı arabaya atlayıp gidilen Tasos Adası’ndan yer ayırtıyordu.
Şimdilerde ise ne Yunanistan’da “Yedik içtik 20 Euro!” diyebileceğiniz mekân kaldı, ne de bizlerde sağda solda Euro harcayacak güç.
Yunanistan’da kriz çıktıktan sonra, insanlar yeni araba, son model cep telefonu, yeni ev alamaz olmuştu. İş varsa, kazanılan para harıl harıl borç ödemeye ya da günlük masraflara gidiyordu. Halk yoksullaştı.
Korkarım, ekonomi bu hızla daralırsa, bir yıl sonra Türkiye’de de orta sınıfı bekleyen tablo da bu olacak. Bırakın Yunanistan’a tatile gitmeyi, “Yedik içtik...” diye böbürlenmeyi, bu gidişte Edirne’den dışarı burnumuzu çıkartamayacağız.
Ben demiyorum; rakamlar böyle diyor:
1 EURO 7 TL.
Lale Devri bitti!