Mesut Özil’in ırkçı sataşmalar ve bunlara karşı, Alman Futbol Federasyonu’nun kendisine sahip çıkmaması gerekçesiyle Alman Milli Takımı’ndan ayrılma kararına ünlü yazar Paolo Coelho’nun ta Amerika’dan beri destek çıkması, uluslararası sorunu evrensel boyuta ulaştırdı.
Sorun olayla ilgilenenlerin kapsamı kadar içeriği dolayısıyla da gerçekten evrensel.
Son dünya kupasında, şampiyon Fransa örneğinde olduğu gibi birçok başka ulusal takım bağlamında da gündeme gelen sorun, aslında ulus devlet ve ulus kavramının kendisinden kaynaklanmakta.
Ama oraya gelmeden önce, olayın özeli ile ilgili bir noktaya değinmek gerek.
Mesut Özil’in tepki çekmesine neden olan Türkiye’deki seçimler öncesinde, Tayyip Erdoğan ile fotoğraf vererek, siyasi propagandaya alet olması. Alman kamuoyunun yakınlık duymadığı AKP iktidarının Türkiye’nin çarpık sorunlarını kendi ülkelerine de bulaştırmaları konusundaki alerjilerini anlayışla karşılamamak olanaksız.
Ama kabul etmek gerekir ki Alman kamuoyundaki Tayyip Erdoğan antipatisinin etnik kökeni dolayısıyla Özil’e de bulaştırılmasındaki ırkçı dürtü de görmezden gelinemez.

***

Gelişmiş sanayi ülkelerinin ulusal takımlarındaki yabancı kökenli oyuncu çokluğu son dünya kupasına özgü bir olgu değil. 20. yüzyılın son dünya şampiyonu Fransa’nın milli takımındaki yabancı kökenli oyuncu sayısı tıpkı bugünkü gibiydi.
Olay göç alan tüm ülkeler için geçerli.
Bu durum, tüm insanların aynı markaları tükettiği, aynı maçları, aynı filmleri izlediği, ulusal sandıkları birçok ürünü, yabancı veya çokuluslu olduğunu bilmeden kullandığı bir dünyada doğal karşılanmalıdır.
Küreselleşen dünyada artık insanların davranış biçimleri de yerel özelliklerini yitirerek, evrensel nitelik kazanmaktadır.
Ulaşımın iletişimin bu kadar geliştiği, düşüncelerin, insanların ama özellikle sermayenin bu kadar kolaylıkla sınır tanımazcasına dolaştığı, göçün bu kadar yoğunlaştığı bir dünyada bu olguyu yadırgamamak gerek.
Küreselleşen dünyanın bu yapısı, kurumları ve temel kavramları da etkilemekte, geçmişin kimi kavramları bugünün kurumlarını, kimi yanıtları bugünün sorunlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır.
Hâlâ geçerliliğini yitirmemiş ve yerine yenisi henüz ikame edilmemiş olan ulus devlet kavramı da eski kurumlarıyla, günümüz sorunlarına yanıt getirememektedir.

***

Çağdaş, ırkçı olmayan, subjektivist ulus kavramında temel kriter, birlikte yaşama ve ortak bir geleceğe yönelme iradesi olduğundan insanın kendini ne hissetiği önem kazanmaktadır.
Ne var ki günümüzde bu ölçüt de kimi neo-rasistler tarafından çarpıtılmakta ve yeterli görülmeyerek, değişik etnik kökenlilere hemen şu soru dayatılmaktadır:
-Karar ver, hangisini seçiyorsun! Kendini ne hissediyorsun? O musun, yoksa bu mu? Tercihini yap!
Oysa, Almanya’da okumuş, Almanya’da yetişmiş, Almanya’da yaşamını kazanmış, insanca yaşamış Hasan’ın tercihini, Almanya’da yaşama ve Hans ile ortak bir geleceğe ulaşma yönünde yapması, Hasan’ın her şeyi bir kalemde silip, Hans olmasını gerektirmez.
O, yeni yurduna uyum sağlarken yine, kökeninden gelen kimi değerlere, özelliklere bağlı kalacaktır.
Ondan istenmesi gereken entegre olmasıdır, asimile olması değil.
Ecdadının geldiği ülkenin Cumhurbaşkanı’nın çağrısına olumlu yanıt veren Mesut’a Alman’ın yaptığı yanlış budur.
Bu yanlışı vurgularken, keşke kendi bu yöndeki yanlışlarımızı da görsek.
Bizim siyasetimizde, toplumsal davranışımızda da aynı temel yanlış yok mu?
Biz de Kürt kökenli yurttaşlarımızı köşeye sıkıştırıp, hep aynı şeyi söylemiyor muyuz:
-Birlikte yaşamak istiyorsan, karar ver! Kürt müsün, yoksa Türk müsün?
Oysa pek de âlâ, o bir Türk Kürdü veya Kürt Türk’ü olarak birlikte yaşama tercihinde bulunabilir.
Bu olgunun, çağımızda bir ülkeyi daha kırılgan değil, tam tersine daha zengin, güçlü kıldığını bir anlasak...