259 yıllık su kanalları

259 yıllık Nuruosmaniye Camisi’nin restorasyonu sırasında bugüne kadar bilinmeyen altyapı sistemi de ortaya çıktı. Zemin ve yağmur sularını toplayarak Haliç’e aktaran su kanallarındaki temizlik tamamlandı, güçlendirme çalışmaları yapıldı. Hâlâ aktif olan su kanallarının ziyarete açılması planlanıyor.

1748-1755 yılları arasında İstanbul’da inşa edilen ilk barok cami özelliğini taşıyan Nuruosmaniye’deki restorasyon 2010 yılında başladı. 2012 yılında da caminin tam altında sarnıca benzeyen su kanalları ve bir kuyu keşfedildi.

Zamanla esnafın çöplüğü haline gelen giriş kapıları bile kapatılan su galerisinden ve kuyudan 420 kamyon balçık çıkarıldı. Temizlendikten sonra içine girilebilen su galerisinde, günümüzde de kullanılan modern fore kazık sisteminin uygulandığı görüldü. Su galerisi, 2 bin 42 metrekarelik bir alanda 19 bölümden oluşuyor.

266 yıl önce sondaj yapmışlar

266 yıl önce cami inşaatına başlanırken altyapı için öncelikle zemin koşullarının sondajlarla araştırıldığı ve zemin suyu seviyesi tespit edilerek buna göre bir temel sistemine karar verildiği anlaşılıyor.

Caminin inşa edildiği alanın hafriyatı Nuruosmaniye Risalesi’nde, “Cami arsasının orta yerinde kılavuz kuyu kazılarak zemin şartları hakkında bilgi edinilmiştir. İnşaat sahası 16.5 metre derinliğinde harf edilince, yeraltı su seviyesine rastlanılmış ve su seviyesinden itibaren 1.5 metre daha kazılmış. Birkaç yere tulumbacı mikrasları kurulmuştur. Bütün inşaat sahasına uçları demirli 2.63 metre uzunluğunda ahşap kazıklar çakılmıştır” ifadesi ile anlatılıyor.

Güçlü altyapı

Bu temel yapısı üzerinde caminin bodrum katı inşa edilmiş. Risalede “Bu kazıkların üzerine moloz, horasan kireçten oluşan bir rıhtım yapılmıştır. Bu rıhtım üzerine ayaklar ve ayakların aralarına da sarnıç gibi odalar inşa edilmiştir” deniliyor.

Sözü edilen rıhtım, yapının bodrum kat zeminini tanımlıyor. Bodrum katta avlu ile revak iç çeperleri ve cami ana mekânı iç çeperleri doğrultuları arasına ya da arkasına altyapı ayakları duvarları inşa edilmiş. Birbirlerine kemer ve tonozlar ile bağlanan kalın ayaklar ile güçlü bir altyapı sistemi oluşturuluyor.

Ayaklar arasında yer yer havuzlar da bırakılmış. Avlu döşemesi altına denk düşen bölümde bir kuyu da yer alıyor. Bodrum zemin kotu, cami döşemesinden yaklaşık 10 metre aşağıda bulunuyor. Ancak zemin kotunun yapı sınırlarına doğru değiştiği de gözleniyor.