‘68’ bir ruh haliydi

1968... 2018... Dile kolay, tam 50 yıl geçmiş aradan. Bir ömür... Kaç kuşak girmiş araya, dünya değişmiş, Türkiye değişmiş. Ama 68 kendini hissettirmeye, tartıştırmaya devam ediyor. Varlığıyla da yokluğuyla da...

“Bizim 68”i belirleyen en önemli etkenlerden biri, ne denli silinmeye çalışılırsa çalışılsın belleklerde yaşamaya devam edecek: “68’liler” diye adlandırılan kuşağı oluşturan insanlar, o sınırlı zaman diliminde, gerçek bir insanlık ve memleket sevgisiyle, düzenle tüm bağlarını atabilen bir değişim isteğiyle, gencecik yaşlarında büyük fedakârlıklar göstermiş ve bunu tamamen kendi doğallıkları içinde, fazla hesaba kitaba girmeden yapıvermişlerdi. Bence 68, her şeyden önce bir “ruh hali”ydi.

sıralar. Başkaldıran bir genç kuşak... Coşkulu, deli dolu... Yurt sevgisini varlık nedenimiz saymışız, kurtarmayı düşlediğimiz halkımıza vurgunuz, onurumuza düşkünüz, bağımsızlıkçıyız, anti-emperyalistiz ve umut doluyuz...

Ama sadece bunlarla da tarif edilemez 68’liler. O kuşağı oluşturan gençler okullarının en parlak talebeleriydiler; müzikle, sanatla, edebiyatla, tiyatroyla içli dışlıydılar; vurulup öldürüldüklerinde üzerlerinden bir parça yiyecek ve birkaç kitap çıkıyordu. İdama giderken Rodrigo’nun gitar konçertosunu dinlemek istiyorlardı.

1968: Yarım Asırlık Genç sergisi

Evet, 68 ellinci yılında da kendini tartıştırmaya devam ediyor. Piramid Sanat da değerli sanatçı Bedri Baykam’ın küratörlüğünde 22 sanatçının katılımıyla hazırlanan ve bugün 18.00’de açılacak “1968: Yarım Asırlık Genç” sergisiyle ellinci yılı karşılıyor. Serginin yanı sıra düzenlenecek kapsamlı panellerle ve film gösterimleriyle 68 Kuşağı’nın rüzgârı siyasal, sosyal ve sanatsal yönleriyle ele alınacak.

Dönemin tanıklarının katılacağı panellerin başlıkları bu kapsam hakkında bir fikir veriyor: “68 Devrimciliğinin Bileşenleri: Anti- Emperyalizm, Bağımsızlık, Milli Kurtuluşçuluk ve Hümanist Sol Düşünce”; “Türkiye’de 68 Kuşağından Beri Atatürk ve Sol Siyaset İlişkileri”; “Deniz Gezmiş: Neden Yaşarken Efsaneydi? Neden Bugün Hâlâ Bu Kadar Güçlü”; “68 Kalbine Gömdüklerini Hatırlıyor”; “68 Devrimciliği ve 71 Rota Değişimi”; “Türkiye ve Dünya, 68 Hayalleri, Devrimciliği Ne Umdu Ne Buldu?”; “Sosyalist Solun İç Muhasebesi”; “68 Kuşağının Kültürel, Sanatsal ve Sosyolojik Dalgaları”.

Daha önce de 68 hakkında kitaplar kaleme alan ve kişisel sergiler açan Baykam’ın küratörlüğündeki sergiye paralel olarak, 68 Kuşağı’na dair belgeleri, görselleri ve çeşitli yazarların katkılarını derleyen bir de yayın hazırlanıyor.

Adalı’nın dünyası

Mahir Çayan’ın, Maltepe’deki çatışmada yakalandıktan sonra, Selimiye’de yaralı halde zincirlendiği hücresinde yazdığı bir şiir vardır: “Hücredeki Adalı’nın Dünyası”. Bu şiirde ışık içinde bir Ada betimlenir, bir Ütopya... 50 yılın ardından 68’e baktığım zaman, en önemli yanın, kurulan hayallerin gerçekleşip gerçekleşmemesi, doğruluğu yanlışlığı vb değil, bir Ütopya kurma isteği, bir “ada” yaratma isteği olduğunu düşünüyorum. İşte bu istek, bu değişim isteği 68’in isyancı ruh halini belirlemişti.