‘Martı’ sessizce kaldırıldı

Devlet Tiyatroları, gazetemiz yazarı ve tiyatro yönetmeni Ayşe Emel Mesci’den sahnelemesini istediği “Martı” oyununu önce erteledi, sonra hiçbir açıklama yapmadan “sessizce” kaldırdı. Ayşe Emel Mesci, sürecin gerçek nedenleri konusunda bilgi sahibi olmadığını söyledi.
Yıllardır gazetemizin kültür sayfasında “Çağrışımlar” isimli köşeyi yazan tiyatro yönetmeni Ayşe Emel Mesci, geçen yıl Devlet Tiyatroları’ndan Çehov’un “Martı” oyununu sahnelemesi için teklif aldı. Ataol Behramoğlu’nun çevirisiyle sahnelenecek “Martı” için uzun süre çalışan Mesci’nin oyunu, önce ertelenmeye başlandı, sonra hiçbir gerekçe gösterilmeden kaldırıldı. Ödenekli tiyatroların, özellikle Devlet Tiyatroları’nın Türkiye’de tiyatro sanatının yerleşmesi, gelişmesi açısından çok önemli bir işlevi yerine getirdiklerine ve bunu sürdürmeleri gerektiğine inandığını belirten Mesci, “Devlet Tiyatroları bir Cumhuriyet kazanımıdır, tiyatro sanatının yurt geneline yayılmasının önemini kavramış, son derece çağdaş bir yaklaşımın somut yansımasıdır ve mutlaka korunmalıdır” dedi.

‘Tekliflere karşın çalıştırılmadım’
Ayşe Emel Mesci, 1999’dan bu yana Devlet Tiyatroları’nın çeşitli sahnelerinde 17 oyun sahneye koydu, hem Ankara’da hem de İstanbul’da çalıştı. Oyunları birçok ödül kazandı ve hepsi birkaç sezon oynadı. Ankara’da sahnelediği “Kerbela” oyunu ise 6 sezon kapalı gişe oynadıktan sonra hâlâ seyircisi varken kaldırıldı. “Böyle bir tabloya karşın, 2015’te emekli olduktan sonra çeşitli bölgelerden teklifler verilmesine karşın Devlet Tiyatroları’nda nedense çalıştırılmadım” diyen Mesci, geçen yılki yönetim değişikliğinin ardından Anton Çehov’un “Martı” oyununu Ataol Behramoğlu’nun çevirisiyle sahnelemesi için teklif aldı. Ankara’ya gidip oyuncuları seçen Mesci, bütün yazını oyun için çalışarak geçirdi, tasarım için dekoratörle anlaştı, oyunun dramaturji çalışmasını tamamladı, 8 Ağustos’ta Ankara’dan gönderilen distribüsyon listesini imzalayıp gönderdi. Ayşe Emel Mesci, 15 Ağustos’ta provaya girmeyi beklerken başlayan süreci şöyle anlatıyor: “Sonra çözemediğim nedenlerle bir erteleme süreci başladı. Önce oyun ikinci tura kaldı, sonra üçüncü tur dendi, sonra oyuncular başka oyunlara dağıtıldı, en sonunda “sessizce” kaldırıldı. Bu sürecin gerçek nedenleri konusunda ne yazık ki bir bilgi sahibi değilim.”

Nâzım’ın Destan’ı son kez sahnede
Ayşe Emel Mesci, şu sıralarda ise usta şair Nâzım Hikmet’in “Kuvayı Milliye Destanı”nı sahneliyor. Nâzım Hikmet Kurtuluş Savaşı’nı konu alan yapıtını yazmaya, 1939’da İstanbul Tevkifhanesi’nde başlamış, 1940’ta Çankırı Cezaevi’nde devam etmiş, 1941’de Bursa Cezaevi’nde tamamlamış. Mesci bu yıl, Bilkent Üniversitesi Tiyatro Bölümü başkanı Jason Hale mezuniyet oyununu hazırlamasını teklif edince, yine “Kuvayı Milliye Destanı”nı önermiş, nedenini ise şöyle anlatıyor: “Öncelikle Milli Mücadele’nin başlangıç noktası olarak kabul edilebilecek 19 Mayıs 1919’un 100. yılında bu destanı sahnelemenin ayrı bir anlamı vardı. İkincisi, Nâzım’ın şiirinde sözün dışında beden dili, dans, müzik, koreografi gibi farklı sahnesel ifade araçlarına da yer vermeye olanak tanıyan açık alanlar bulunduğunu düşünüyorum. Üçüncüsü de beden dilini geliştirmek için yaptığım Meyerhold tekniğine dayalı çalışmalar aynı zamanda ansambl ve toplu enerji yaratılmasına da hizmet ettiği için, son sınıf öğrencilerine böyle bir çalışmanın faydası olacağını düşündüm. Ali Berktay’ın oyunlaştırdığı ve Bilkent için Destan’dan yeni bölümler de eklediği metin, Meyerhold tekniklerinin uygulanmasına olanak sağladığı gibi, sahnede kolektif bir bütünlük, bir ansambl yaratılmasına da yardımcı olan bir malzeme sunuyor. Gerçekten de sürecin sonuna vardığımızda, hele 19 Mayıs 2019’da (öğrencilerin teklifiyle) saat 19.19’da oynadığımız son oyunda ortaya çıkan sonuç, bu beklentileri fazlasıyla karşıladı diye düşünüyorum.”

Son Buluşma 24 Haziran

Şimdi son bir oyun kaldı: “Kuvayı Milliye Destanı” Bilkent Uluslararası Tiyatro Festivali’nin açılış oyunu olarak, 24 Haziran’da son kez
seyirciyle buluşacak. Bu arada değerli tiyatro insanı, yönetmen,
oyuncu Jason Hale’e de projeye baştan sona verdiği destek için çok teşekkür ediyorum.