İktidara mutlak güç

Türkiye’de yaklaşık 40 milyon aktif kullanıcıyı ilgilendiren internete sansürü düzenleyen yasa maddeleri jet hızıyla TBMM’den geçerken, düzenlemeyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) daha önce Türkiye’yi mahkûm ettiği mevcut yasadaki “erişim engelleme uygulaması” daha da ağırlaşıyor. Yer sağlayıcılara (sunucu) getirilen kayıt zorunluluğunun ek maliyeti kullanıcıya “daha pahalı internet” olarak yansıyacak. Bilgisayarını sunucuya çeviren herhangi bir amatör kullanıcı ise trafik bilgisini tutmaması durumunda 10 bin TL ile 100 bin TL arasında para cezası alma ihtimaliyle karşılaşacak. Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) özel hayata karar verip mahkeme kararı olmadan doğrudan erişimi engelleyebilecek.

TBMM’de kabul edilen internet sansürüyle ilgili düzenleme Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara aykırılık oluşturmasının yanı sıra yaklaşık 40 milyon internet kullanıcısını da etkileyecek. AİHM’nin 2012 yılında Türkiye’yi mahkûm ettiği mevcut yasadaki erişim engelleme kararı yeni düzenlemeyle daha da ağır hale gelecek.

AİHM’nin söz konusu kararında TİB’e çok geniş yetki verildiği ve söz konusu erişim engelleme hükmünün değişmesi gerektiğine işaret edilirken, yeni düzenlemeyle TİB mahkeme kararı olmaksızın kendi tasarrufuyla internet sitelerine erişimi engelleyebilecek. Bu durum Türkiye aleyhine AİHM’de internetle ilgili yeni mahkûmiyet kararlarının gelmesinin önünü açacak.

İktidara etkin kontrol

Gezi Direnişinde yurttaşların örgütlendiği ve bilgiye ulaşmasını sağladığı internet; özellikle Türkiye’deki genç nüfusun neredeyse tamamı tarafından etkin bir şekilde kullanılıyor. 17 Aralık operasyonunun ardından da toplumun yolsuzluk ve rüşvet iddialarıyla ilgili bilgiye ulaşmasında temel kaynaklardan biri haline gelen internet, bu düzenlemenin yürürlüğe girmesi durumunda iktidara bağlı idare tarafından etkin bir şekilde kontrol altına alınacak.

Türkiye’de her iki evden birinde kullanılan internete ilişkin söz konusu düzenlemenin hayata geçmesinin ardından kullanıcılara etkisi ise “hem ekonomik hem de internete erişimin kısıtlanması” olarak şöyle yansıyacak:

- Mevcut yasada kullanıcılar, bazı programlar aracılığıyla sansürü aşabiliyorlardı. Ancak yeni düzenlemeyle bu yerini “mutlak engellemeye” bırakacak. Engellenen bir internet sitesine erişim için “DNS değiştirme”, “VPN kullanma” gibi yöntemler yasaklanacak. Artık internet siteleri; site adreslerinin (URL) yanı sıra doğrudan IP adresleri üzerinden de kapatılacak.

- Erişim engelleme kararlarının “alternatif erişim yollarına” da yasak getirilmesi “mutlak erişim kısıtlamasına” neden olacak. Ayrıca alternatif erişim yollarına engelleme yasada tanımı yapılmayan yeni sansür yöntemlerine kapı aralayacak.

- Türkiye’deki herhangi bir içerik sağlayıcı (internet sitesi) ya da yer sağlayıcı (sunucular) TİB’in istediği bilgiyi vermekle yükümlü olacak. Ayrıca TİB’in istediği tedbirleri almak zorunda olacak. Bu durum kullanıcıların yerli sunucularda tuttukları herhangi bir veriyi mahkeme kararı olmaksızın TİB tarafından alınma ihtimalini gündeme getirecek.

- Evinde ya da işyerindeki bilgisayarı amatör olarak sunucuya dönüştüren kullanıcıların bilgisayarları “yer sağlayıcı” statüsüne girdiği için büyük cezalarla karşı karşıya kalabilecek. Bilgisayarını sunucuya çeviren kullanıcılar trafik bilgilerini tutmamaları durumunda 10 bin TL ile 100 bin TL arasında para cezası ödemek zorunda kalabilecek.

- Mevcut yasada 6 ile 17 günü bulan internete erişimi engelleme ve içerik çıkarma kararları 24 saat içerisinde verilecek ve 4 saat içinde uygulamaya konulacak. Bu herhangi bir internet sitesinin jet hızıyla kapatılması anlamına gelecek.

- Herhangi bir içeriğin kaldırılması ya da erişimin engellenmesi kararı aynı içeriğin bulunduğu bütün internet siteleri için uygulanabilecek. Hakkında engelleme kararı alınan bir içeriği paylaşan kullanıcıların kişisel internet siteleri ya da sosyal medya hesaplarına erişim engelleme kararı uygulanabilecek.

- TİB, özel hayatın gizliliğinin ihlali durumunda gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mahkeme kararı olmaksızın doğrudan erişim engellemesi yapabilecek. İktidara bağlı TİB özel hayatın ne olduğuna kendi karar verecek.

- Yer ve içerik sağlayıcıların trafik bilgilerini tutma zorunluluğu getirilmesi, bu firmalar için ek maliyet getirecek. Bu durum da internetin kullanıcıya daha pahalıya yansımasına neden olacak.