Dolarda ‘gizemli’ düşüş

Geçen hafta döviz kurunda sert bir iniş yaşandı. ABD verilerindeki zayıflama ve Fed’in faiz artırım beklentilerinin ötelenmesi sonucunda küresel piyasalarda doların değer kaybetmesi ile tüm gelişen para birimlerindeki yükselişe Türk Lirası da katıldı. Buna ek olarak, TL yüzde 4 ile dolara karşı en çok değer kazanan para birimi oldu. Pazartesi gününe 2.69 düzeyinde başlayan dolar/TL serbest piyasada 2.5790’dan haftayı tamamladı. Yıl başından bu yana dolara karşı yaklaşık yüzde 14 değer yitiren TL, geçen hafta bu kayıpların yüzde 4’ünü geri verdi. Dolar endeksi ise sadece yüzde 2 düştü. Türkiye’de Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsızlığı ile ilgili tartışmaların, ekonomideki ivme kaybının ve seçim belirsizliğinin sürdüğü dönemde liranın hızlı toparlanışı dikkat çekti. Lira çok fazla değer yitirdiği için hızlı toparlanabileceğini belirten uzmanlar başka bir noktaya daha dikkat çekiyor. Bu da son günlerde rekor üstüne rekor kıran ve ‘gizemli para’ olarak adlandırılan net hata noksan kalemiyle ilgili.

Uzmanlara göre Türkiye’ye kayıt dışı döviz girişi doların bu denli düşüşünde etkili olabilir. Türkiye’ye kayıt dışı döviz girişi olup olmadığı 10 Temmuz’da Mayıs ayı ödemeler dengesi açıklandığında belli olacak. Geçen hafta Merkez Bankası şubat ayı cari açık verilerini de revize ederken, tartışma yaratan net hata/ noksan rakamı da 4.3 milyar dolardan 4.6 milyar dolara yükseltildi. Böylece son 17 yılın rekoru kırıldı.

Seçim dopingi

Haziran 2011’deki seçimlerden önceki son dört ayda da Türkiye’ye 4 milyar 101 milyon dolarlık gizemli para girişi olmuştu. Merkez Bankası verilerine göre Mayıs 2011’de ise 3 milyar 530 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para ödemeler dengesinde yer aldı. 2007 seçimlerinden önceki dört ayda ise 3 milyar 604 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi oldu.

Merkez Bankası resmi olarak net hata noksan kaleminin dört temel sebepten kaynaklandığını söylüyor: İthalat veya ihracatta mal hareketiyle ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması, gümrük işlemlerindeki beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına, yani yastık altına çıkarılması, turizm ve bavul ticareti gibi verilerin anketler yoluyla toplanmasında oluşan hatalar. Ancak ekonomistlere göre bu nedenlerin hiçbirisi bu denli büyük bir net hata noksan kalemine yol açacak miktarda para akışını sağlayamıyor.

800 milyon kaçtı

Diğer yandan 1-8 Mayıs haftasında Türkiye para piyasalarından 810 milyon dolar kaçtı. Merkez Bankası’nın verilerine göre yabancılar bir haftada net 91.36 milyon dolarlık hisse senedi, 809.9 milyon dolarlık devlet iç borçlanma senedi sattı. Bu hafta perşembe açıklanacak veriler geçen haftaki sıcak para girişi ya da çıkışını gösterecek. Kurdaki düşüşü sağlayabilecek kadar sıcak para girişi olup olmadığı gözler önüne serilecek.