‘Yeni iç tehdidi karikatürler’

Amerikan New York Times gazetesi, Türkiye’de karikatüristlere yönelik baskılara geniş yer ayırarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, hakkındaki karikatürleri yeni bir iç tehdit olarak gördüğünü yazdı. Cumhuriyet’te geçen şubat ayında yayımlanan, yolsuzluk soruşturmasıyla ilgili karikatürü nedeniyle gazetemizin çizeri Musa Kart hakkında, Erdoğan’a hakaret, soruşturmanın gizliliğini ihlal gerekçeleriyle bir dava daha açıldığını hatırlatan gazete, hakkında bir dizi dava bulunan Kart’ın otoriteyle hesaplaşan karikatürlerine devam ettiğini vurguladı.

Musa Kart da gazeteye demecinde, “Bu tekrarlayan yasal girişimler döngüsü bu ülkedeki bütün karikatüristler, entelektüeller ve yazarları etkiliyor. Ama çocuklarımızın geleceği için çalışmaya ve düşündüklerimizi ifade etmeye devam edeceğiz” dedi.

New York Times, Kart’ın karikatürlerine konu ettiği yolsuzluk soruşturmasının Erdoğan tarafından “rakip İslamcı grubun hükümeti devirme girişimi” olarak değerlendirildiğini, bakanların istifasına yol açan soruşturmanın on yılı aşan Erdoğan iktidarına en büyük tehditlerden biri olarak görüldüğünü de belirtti.

Kart’a yönelik yaklaşık 10 yıl hapis tehdidinin, karikatüristlere hükümetin misilleme uyarısı olduğunu yazan gazete, Erdoğan ve hükümetine muhalefet eden onlarca kişininin işlerini kaybettiğini; karikatüristlerin, bağımsız yayınlar ve sosyal medyada seslerini duyurduklarını, ancak artan baskıcı siyasi iklimden endişeli olduklarını kaydetti.

New York Times, Kart’ın mahkemedeki ifadesinde “Bir karikatürdeymişiz gibi hissediyorum. Yolsuzluk şüphelilerine yöneltilen suçlamalar düşerken, sadece benim suçlanmam, söylemek zorundayım ki oldukça komik” dediğini de aktardı.

Gazeteye konuşan Leman dergisi editörü Aslan Özdemir de, “Kendimi bildim bileli, her zaman karikatüristler ve yazarlar üzerinde baskı vardı. Bugün aynı baskıyı hissediyoruz ama baskı şekil değiştirdi. 1980 askeri darbesi dönemindeki gibi hapis tehdidi olmuyor ama sivil hükümet tarafından baskı havası yaratılıyor” dedi.

İngiliz Guardian gazetesinin yazar ve karikatüristi Martin Rowson’ın öncülük ettiği, Twitter’da Kart için açılan dünya çapındaki kampanyaya değinilen yazıda, geçen ay New York Times’da yayımladıkları bir karikatürü taşıyan göstericilerin sorguya çekildiği, bunun basın özgürlüğü konusundaki endişeleri artırdığı da belirtildi. Sorguya çekilenlerden 29 yaşındaki matematik öğretmeni Bayram Ali Hanedar, Türk bayrağına hakaretten üç yıl hapis tehdidiyle karşı karşıya. Patrick Chappatte’nin karikatüründe, Erdoğan üzerinde “Demokrasi” yazan Türk bayrağı şeklinde döneri keserken görülüyordu.

Gazete, Erdoğan’ın 2004’te, kendisini kedi şeklinde çizdiği karikatürden dolayı Kart’ı mahkemeye verdiğini, bunun üzerine Penguen dergisinin dönemin Başbakanı’nı çeşitli hayvanlar şeklinde resmeden karikatürler yayımladığını, bu yüzden yayıncı Selçuk Erdem’in de dava edildiğini hatırlattı.

Haziran 2013’teki Gezi olayları sırasında ana akım medya ve yerel haber kanallarının gösterileri görmezlikten geldiğini ancak Twitter, YouTube ve Facebook gibi sosyal paylaşım sitelerinin haber kaynağı ve protestocular için kendilerini ifade etme zemini işlevini gördüğünü yazan gazete, iki ay, iki hafta gibi sürelerle kapatma cezaları geldiğinde, karikatür dergilerinin, özel sayılar yayımlayarak boşluğu doldurmaya yardım ettiğini belirtti