Asit yağmuru: Kimyasal yağmur nedir, nasıl oluşur, İstanbul'da kimyasal yağmur riski var mı?

İstanbul'da yüksek basıncın yerini alçak basınca bıracak olmasıyla yağışların beklenmesi ve hava kirliliğinin ileri seviyede olması, uzmanların asit yağmuru uyarısında bulunmasına yol açtı. Asit yağmuru olarak da bilinen kimyasal yağmur nedir, nasıl oluşur, ne gibi etkileri var, yazımızda derledik.

BBC Türkçe
Yayınlanma: 16.01.2020 - 09:09
Abone Ol google-news

İstanbul'da yüksek basıncın yerini alçak basınca bıracak olmasıyla yağışların beklenmesi ve hava kirliliğinin ileri seviyede olması, uzmanların asit yağmuru uyarısında bulunmasına yol açtı.

İstanbul'da Perşembe ve Pazar günü asit yağmuru olarak da bilinen kimyasal yağmurun görülebileceği uyarısında bulunuldu.

İTÜ Meteoroloji Bölümü'nden Dr. Deniz Demirhan, DHA'ya yaptığı açıklamada şu sözleri kullandı:

"Perşembe günü yüksek basıncın yerini alçak basınç alacak. Perşembe ve Pazar günü yağış bekleniyor. Şu anda kirli bir atmosferin içindeyiz. Bu şekildeyken yağan yağmur da asit yağmuru olacaktır. Asit yağmurları bütün kirleticileri yere indirecektir. Hava temizlenecek ama yerde asit yağmurlarının etkilerini göreceğiz.

"Metallerde korozyon, asfaltlarda bozulmalar, arabalarda, cildimizde ve saçlarımızda etkilerini göreceğiz. Hava kirliliğinin en önemli sebeplerinden biri evsel emisyonlarımızdır. Özellikle kış dönemlerinde çok fazla oluyor. Bacalardan çıkan emisyonlar, arabaların egzoz gazları, filtre kullanmayan fabrikalar, yüksek miktarda kirleticiler içeriyor. Bunlar bu günlerde atmosferimizde kalacak ve bize hastalık olarak geri dönecek"

Tuzla
Getty Images
Eylül ayında da İstanbul'un Tuzla ilçesindeki bir kimyasal madde üretim fabrikasında çıkan yangının ardından kimyasal yağmur yağabileceği endişesi yaşanmıştı

Eylül ayında da İstanbul'un Tuzla ilçesindeki bir kimyasal madde üretim fabrikasında çıkan yangının ardından kimyasal yağmur yağabileceği endişesi yaşanmış; ancak Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı'ndan (AFAD) yapılan açıklamalarda İstanbul'da herhangi bir kimyasal yağmur riski bulunmadığı belirtilmişti.

https://twitter.com/meteoroloji_twi/status/1174631153380352006

İstanbul'u etkisi altına alması beklenen asit yağmuru ya da diğer adıyla kimyasal yağmur nedir, nasıl oluşur, ne gibi etkileri var, sorularını derledik.

Asit yağmuru nedir?

Kimyasal yağmur olarak da adlandırılan asit yağmuru, yoğun miktarda sülfür dioksit ya da nitrojen oksidin açığa çıkarak havaya karşımasıyla meydana geliyor.

Bu maddeler gaz halindeyken atmosferin üst katmanlarına kadar yükselebiliyor. Burada su, oksijen ve diğer havayı kirleten kimyasal partiküllerle karışıyorlar.

Bu kimyasal madde karışımıyla oluşan bulutların taşıdığı yağmurlara da asit yağmuru ya da kimyasal yağmur deniyor.

Suyun içinde çok kolay bir şekilde çözülebilen sülfür dioksit ve nitrojen oksit, rüzgârlar sayesinde de çok uzak bölgelere taşınabiliyor.

Sülfür dioksit ya da nitrojen oksit yüklü bulutlar, yağmura, kara ya da sise yol açabiliyor ve etkileri günlerce sürebiliyor.

Asit yağmuru
Getty Images
Fosil yakıtların yakılması sonucu açığa çıkan sülfür dioksit ve nitrojen oksit asit yağmurlarına yol açabiliyor.

Asit yağmurlarına neler neden oluyor?

Uluslararası Enerji Ajansı her ne kadar doğal yollarla oluşabiliyor olsa da, sanayi atıkları asit yağmurlarının başlıca nedeni olduğunu söylüyor.

Enerji santrallerinin salgıladığı atık gazlarda sülfür dioksit bulunuyor. Fosil yakıtların yakılması sonucunda da nitrojen oksit açığa çıkıyor.

Taşıtların egzoz gazları da bu maddelerin havaya karışmasına neden oluyor.

Yönetmeliklere uymayan sanayi tesislerinin, enerji santrallerinin ya da taşıtların salgıladığı gazlar belirlenen eşiklerin üzerine çıkarsa kimyasal yağmur riskini artırıyor.

Asit yağmuru
Getty Images
Kimyasal yağmurlar, topraktaki mineralleri kirleterek bitkilerin besin kaynaklarına zarar verebiliyor.

Asit yağmurunun etkileri neler?

Sülfür dioksit ve nitrojen oksit, küresel ısınmaya yol açan seragazları arasında değil. Tam tersine sülfür dioksit salımında artış, havanın soğumasına yol açıyor.

Ancak nitrojen oksit, yer seviyesi ozon kirliliğine yol açabiliyor ve bu da insan sağlığı için zararlı olarak kabul ediliyor.

ABD Çevre Koruma İdaresi, kimyasal yağmurların (asit yağmurlarının) nehirlere, göllere ya da denizlere yağması durumunda deniz canlıları için de risk seviyesinin arttığını vurguluyor.

Sudaki kirlilik asit seviyesinin yükselmesi bazı deniz canlılarının ölümüne yol açabiliyor.

Bu yağmurlar ayrıca özellikle yüksek rakımdaki ormanlara da zarar verebiliyor. Topraktaki faydalı mineralleri kirleten asit yağmuru, ağaçların besin kaynağını öldürebiliyor.

Türkiye'ye daha önce asit yağmuru yağdı mı?

Evet.

Sanayi tesislerinin yaydığı atık gazlar nedeniyle yağan asit yağmurlarının yanı sıra 1991 - 1992 yıllarında Körfez Savaşı nedeniyle Adana'da yoğun asit yağmurları gözlenmişti.

Kuveyt'teki petrol kuyularının dönemin Irak ordusu tarafından ateşe verilmesi sonucu bölgede büyük bir hava kirliliği yaşanmıştı.

Yanan petrol kuyularının salgıladığı gazlar atmosfere karışıp yükselmiş, Adana ve çevresine kimyasal yağmur olarak yağmıştı.

Yanan kuyuların salgıladığı sülfür dioksit, o dönemde Adana ve çevresine yağan yağmurun 'siyah yağmur' olarak nitelenmesine de yol açmıştı.

Çukurova Üniversitesi'nden Kimya Profesörü Hünay Evliya, kaleme aldığı makalede sülfür dioksit seviyelerinin yükselmesi nedeniyle bölgede kış aylarının da mevsim normallerinden soğuk geçtiğini yazmıştı.


BBC Türkçe
Cumhuriyet Tatil Otel Rezervasyon

En Çok Okunan Haberler