ANALİZ - Soçi Zirvesi’nin yansımaları

Duayenlerinin dış ilişkiler konusundaki yaklaşımı “Diplomasi bir al-ver işidir” şeklinde. Liderlerin zirve sonrasındaki açıklamaları bu gözle değerlendirilince bazı unsurlar dikkat çekiyor. Rusya ile Türkiye arasında zirve öncesi asker ve diplomatik yetkililerin yaptığı yoğun görüşmelerin ilerlemelere zemin hazırladığı ortada. Bu konulardan biri İdlib. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, “Bölgede ortak devriyelere başlanması hususunda askeri makamlarımızın mutabakata varmalarından memnunuz” sözü, Rusya tarafının sağladığı avantajı, ileri adımı gösteriyor. Karşılığı yok mu, var. Ancak önce İdlib...

Bölgenin yüzde 90’ını Heyet Tahrir Üş Şam (HTŞ) kontrol ediyor. Örgütün içinde üç grup “yabancı savaşçı” bulunuyor. Kafkas kökenliler, Türkistan kökenliler ve Kuzey Afrika kökenliler. Kafkas kökenliler Rusya’yı, Türkistan kökenliler Çin ve Rusya’yı, Kuzey Afrika kökenliler ise daha çok Avrupa’yı tedirgin ediyor. “Ortak devriye” Rusya açısından İdlib’de hedef aldığı grupları daha yakından kontrol olanağı sağlayabilir. Ayrıca Türkiye’nin bu konuya bir adım daha yakından angaje edilmesi/ yönelmesini gündeme getirir. Bu da Rusya’nın istediği bir durum.

Ancak İdlib’de 12 Türk gözlem noktasının bulunduğu hemen hemen her bölge HTŞ kontrolünde. Dolayısıyla gözlem noktalarının lojistik desteği HTŞ kontrolündeki bölgelerden geçilerek sağlanıyor. HTŞ’nin “ayağına basacak” bir uygulamanın Türkiye’ye yansımaları iyi değerlendirilmeli.

Erdoğan zirvede, bir konuyu daha dünya kamuoyuna duyurdu, kayıtlara geçirdi. Erdoğan, Putin’in, “Türkiye’nin Fırat’ın doğusunda istediği güvenli bölge konusuna olumlu yaklaşmasından memnuniyet duyduğunu” söyledi. Türkiye bu konuda Rusya ile uzlaşmaya daha yakın gibi. Bir sorun var, Fırat’ın doğusu, ABD’nin etkinlik alanı. Asıl ABD ile uzlaşmak gerekmiyor mu?

Üç ülkenin de onayıyla zirvenin sonuç bildirgesinde, “ABD’ye Suriye’deki askerlerini çekmesi” çağrısı yapıldı. Burada da “yerleşik algıların” dışına çıkıldı. Türkiye müttefikine karşı bu çağrıyı, ABD’nin “düşman” olarak gördüğü İran ve en büyük rakiplerinden Rusya ile ortaklaşa yapıyor.

Türkiye-Rusya yakınlaşmasının ABD’de yarattığı sorunlar sır değil. Dikkatler son açıklamalara gelecek tepkilerde...

Ayrıca üçlü arasında da sorun var gibi. Türkiye’nin Suriye’de etkinliğinin artması ve Rusya’nın geçen haftalarda İsrail’e sıcak mesaj vermesi Ruhani’nin söylemine yansıdı. Ruhani, “Suriye’nin kuzey doğusundaki Kürtlerin hakkı korunmalı. İdlib ve Kuzey Suriye terörden arındırılıp Şam’a teslim edilmeli” dedi.

Karmaşık müzakereler sahada ve salonlarında sürüyor. Suriye sarkacının dengeyi bulması daha zaman alacak gibi...