Feminist Medusa

Denizlerin tanrısı Poseidon tarafından tecavüze uğradığı için yılan saçlı ve kendisine bakanı taşa çeviren bir canavara dönüştürülen, ardından da tanrıların desteğiyle yola koyulan “kahraman” Perseus tarafından başı kesilen “kötü kadın” Medusa, efsaneyi yeniden yazmak için geri döndü!

Son dönemde sosyal medya ağlarında, Arjantin-İtalyan sanatçı Luciano Garbati, tarafından hazırlanan bir “Medusa” heykeli dolaşıyor. Ve bu heykel, Floransa’daki Signoria Meydanı’nda sergilenen, heykeltıraş Cellini’nin yaptığı, Medusa’nın kesik başını elinde tutan Perseus’un “zafer” tasvirini reddediyor! Garbati’nin yorumunda; Medusa’nın elinde Perseus’un başını görüyoruz! Kendisini savunmak için aynı şeyi Perseus’a yapmak zorunda kalan bir Medusa... Perseus’un aksine Medusa’nın yüz ifadesine bakınca zafer ve gurur değil sadece kendini savunmak için savaşmayı seçmekte kararlı ve öfkeli bir Medusa görüyoruz. Bu Medusa imajı, bize, şiddet gören kadınlardan ziyade kendini savunmayı seçen kadınları hatırlatmıyor mu? Hatırlatıyor ki Türkiye’deki sosyal medya yorumlarından şunu görebiliyoruz: “Nevin Yıldırım’a selam olsun...”

Sanatçı Luciano Garbati’yle Medusa heykeli hakkında konuştuk. Çalışmasından detaylar anlattı. Medusa’nın hem tanrıların hem de insanların kurbanı olduğunu söyleyen Garbati, Medusa’nın hikâyesini okuduktan sonra, onun gözleri ve görme gücü üzerinde durduğunu ve Medusa’yla güçlü bir empati kurduğunu belirtiyor. Garbati, “Bir heykeltıraş olarak Medusa’ya farklı bir kader verebileceğimi hissettim. Perseus ile olan savaşının tersine, bu savaşın sonucunu gösteren bir heykel hayal ettim. Bu savaştan sonraki anı, kadın gözüyle hayal etmek zorunda kaldım. Bir yazar, karakterinin tam bir resmini verebilir; figüratif heykel ise tek bir bakışta anlatıların ve karakterlerin tam bir tasvirini vermek zorundadır. Umarım bu hayatta kalan Medusa imgesi, kadın öncülüğünü taşıyan yeni anlatıların ortaya çıkmasına yol açabilir” diyor.

Dünyayı ‘kaynaştırın’

Medusa yeni tasarımında bir feminist mi?
“Bu heykel, aslında 2008 yılından. Bu nedenle onu feminist olarak düşünmedim. Heykel, sosyal ağlarda yayılmaya başladığında, Medusa’nın 1970’li yılların ortalarından beri feministler için bir ikon olduğunu öğrendim. Bana göre, Medusa heykelini yapmak için onun tarafını seçmeliydim. Sanırım bunu yaparken ben de feminist oldum, o an farkında olmasam da... Onu, tecavüze uğradıktan sonra ve Perseus ile savaşırken hayal etmeye çalıştım. Kararlı ve öfkeli olabileceğini düşündüm ama sadece bir cevap olarak, çektirdiği acıdan gurur duymadan... Onun, sakinleştiğini, sınırı aştığını fark ettiğini hayal ettim, arkadaşım, yazar Anais Flox’un dediği gibi savunmaya devam etmesi gereken sınırı... Korkmuş ama hâlâ kararlı... Ve sonunda Medusa heykeli bu şekilde oluştu. Tabii kendisini savunma kararlılığı, feminist bir davranış olarak görülebilir ama ben onu her zaman yalnız hayal ettim. Dünyadaki bütün kadınların gösterdiği empati onu feminist yapıyor. Bana göre artık yalnız değil ve bu heyecan verici... Ve feminizm, hepimize daha fazla adalet ve eşitlik sağlayan değişikliklerin peşinden gitmenin hâlâ mantıklı olduğunu gösteriyor. Umarım hepiniz tüm dünyayı ‘kaynaştırırsınız.”

‘Empati hâlâ mümkün’
Bu Medusa yorumu için 21. yüzyılın Medusa’sı diyebilir miyiz? Bugün kazanmak daha mı kolay?
“Bu gerçekten de 21. yüzyıl Medusa’sı mı bimiyorum. Bildiğim şey, bu yüzyılda her şeyin altüst edildiği, tartışıldığı, çözümlemesinin yapılabildiği... Bu da hayatlarımızın her aşamasını değerlendirmede fırsat sağlıyor. Medusa imajı, eğer toplumun dengesiz yapısında, gücün yeniden dağıtılmasına herhangi bir şekilde katkıda bulunursa bu beni çok mutlu eder. Günümüzde bir şeyi kazanmanın kolay olduğunu düşünmüyorum. Sorgulanan yapılar, yüzleşmesi en zor olanları, çünkü bu sorgulama sırasında yeniden güç kazanıyorlar ve ne yazık ki hepimiz kabul etmek istediğimizden daha gericiyiz. Doğallaşmış bir yapı, içimizde, biz fark etmesek de yaşıyor. Bir şeyleri gerçekten değiştirmek istiyorsak, her şeyi yeniden gözden geçirmek, arkasında durmamız gereken şeyler için ayağa kalkmak büyük bir cesaret istiyor. Ancak feminizm, hepimize empatinin hâlâ mümkün olduğunu gösteriyor. Ve inanıyorum ki etkili değişimler için ipuçlarından birisi bu” 

Arjantinli-İtalyan sanatçı Luciano Garbati, hazırladığı “Medusa” heykeli hakkında “Medusa’nın kendisini savunma kararlılığı, feminist bir davranış olarak görülebilir. Dünyadaki bütün kadınların gösterdiği empati onu feminist yapıyor. Bana göre artık yalnız değil ve bu heyecan verici” diyor.