Dimitri’nin Müzesine yolculuk...

Dimitri (Vafiadis) Daravanoğlu (Fotoğraf: Klivya Armağanlıyan)

Tüm dünyaya yayılan ve milyonlarca insanı eve kapatan koronavirüs salgını, kültür sanat etkinliklerinin de online mecralara taşınmasına sebep oldu. Her ne kadar etkinlik mekânları, müzeler, sergi salonları faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmış olsalar da; yeni medyanın imkanları sayesinde sanatseverlerle buluşmanın yollarını arıyorlar.

2mi3museum isimli web sitesi ise, salgından çok daha önce online mecrada varlığını sürdürmeye başlamış sanal bir aile müzesi. İçerisinde 1800’lü yıllardan beri Türkiye’de yaşayan; eski fotoğrafları, koleksiyonları, oyuncakları ve aile yadigârları ile birlikte Rum, Ermeni ve İtalyan asıllı bir ailenin tarihi yer alıyor.

“Çocukluğumdan bu yana, Yunan Mitolojisi, Antik Yunan Tarihi ve aile içerisinde bir peri masalı gibi anlatılan hikayelerle büyüdüm. Tarihe olan ilgim muhtemelen bu nedenledir” diyor Dimitri Vafiadis 2mi3museum’u kurma hikâyesini anlatırken.

Web sitesinin ismi de Dimitri Bey’in isminden geliyor. Kimya dersinde, Latince sayılar anlatılırken, 2 sayısının “di” ve 3 sayısının “tri” olduğunu öğreniyor. Buradan doğuyor 2mi3museum; yani Dimitri'nin Müzesi…

Dimitri Bey'in büyükdedesi Hurmuzios Vafiadis, eşi Ashen Hanım ve çocukları Aleko (1930)

Aslında e-müze temel olarak, Vafiadis - Sanzoni ve Koulurgioti ailelerinin üzerine kurulmuş olsa da, yedi farklı soyadından bahseden Dimitri Bey, müzeyi kurmaktaki esas niyetini şu sözlerle anlatıyor: “Bu üç temel ailenin yanı sıra, bu isimlerle temas halinde olmuş, hayatının bir kısmını onlarla paylaşmış ailelere de ulaşmayı ve müzenin kapsamını genişletmeyi amaçladım. Bunu yaparken de, ailelerin illa Rum, Ermeni, İtalyan olmasına gerek yok. 2mi3museum projesi kapsamındaki aileleri ele alırken, sadece baba taraflarını değil, anne taraflarını da inceliyorum. Dolayısıyla kapsamdaki soyisimler de artıyor. Temelde geçen bu üç aileyi aynı mecrada görmenizin sebebi, birbirleriyle evlilik yoluyla bağ kurmalarıdır. Vafiadis ailesi, Sakız Adası'ndan İstanbul'a gelmiş, Sanzoni ailesi Palermo'dan Karaağaç'a ve Koulurgioti ailesi Samothrake'den Imbros'a gelmiş ve bu üç aile en nihayetinde İstanbul'da buluşmuş.”

Kutulardan çıkıp herkese ulaşan tarih

Dimitri Bey ve ailesi, ellerindeki materyalleri dijitale aktarmadan önce de uzun bir çaba sarfediyor; aile albümlerinden ve kutulardan fotoğraflar, belgeler, objeler çıkarılıyor; diğer aile üyelerinde olan fotoğraflar üç yıl boyunca toplanıyor ve özenli bir çalışma ile arşivleniyor.

İlk etapta niyetinin, kendisi için çok değerli olan bu arşivi ve anlatılan hikâyeleri sadece ailenin gelecek kuşaklarına aktarmak olduğunu söyleyen Dimitri Bey, şöyle devam ediyor: “Zamanla, saklayarak bencillik etmemem gerektiğini, bu arşivin ve anlatılan sözlü hikâyelerin başka insanların çalışmalarına kaynak olabileceğini, hem bir şekilde

paylaşıma açabilirsem kaybolmak üzere olan bir kültürü de örneklerle yaşatabileceğimi düşündüm. Bu doğrultuda proje için amaçlarımı netleştirerek faaliyete geçme kararı aldım.”

Arşivden birikenleri, özel müzeler ya da koleksiyonlar gibi mekân açarak insanlara ulaştırmanın pek de kolay olmadığını söyleyen Dimitri Bey; insanlarla tamamen ücretsiz paylaşım yapabileceği bir mecra arayışına giriyor. Ayrıca müzeye aileye ait fotoğrafların, objelerin yanı sıra kendi çocukluğunu ve kişisel koleksiyonlarını da eklemek isteyince; 2018 yılında “2mi3museum” adıyla bir Instagram profili oluşturuyor ve hemen ardından  “2mi3museum.com” isimli web sayfasını insanlarla buluşturuyor.

Dimitri Bey ve ailesinin 2002 yılında biriktirmeye başladığı Star Wars koleksiyonundan "Princess Leila ve Wicket The Ewok"

Alman Koch'un bahçesi

Sanal müzede “Ailemiz ve Tarihi Olaylar” başlıklı bir bölüm yer alıyor. Bu kısımda Vafiadis, Sanzoni ve Koulurgioti ailelerinin tanık olduğu tarihi olayları kronolojik bir sırayla incelemek mümkün. Dimitri Bey’e göre müze projesinin en büyük şansı, aile büyüklerinin sahip olduğu iyi hafıza, konuşmayı ve anlatmayı çok seviyor olmaları; aile içinde hep var olan sözlü anlatım kültürü:

“Bu anılar hep korundu. Fakat bu sözlü anlatım içerisinde şöyle bir eksiklik vardı; tarihsel detay yoktu. Mesela, 'Büyükdedemiz ikinci defa askerdeyken' denildiğinde bunun ‘Yirmi Kur'a İhtiyatlar Olayı’ olduğundan; 'Büyük Savaş’ta Almanlar'a esir düştü denildiğinde ‘İkinci Dünya Savaşı’ olduğu bahsedilmiyordu. Ortaköy'de Alman Koch'un bahçesinin büyüklüğünden ve içerisindeki av köşkünden bahsedildiğinde böyle bir bahçenin bugün bilinmemesi beni şaşırtıyordu… Sürekli, ne zaman ve neden diye sorarak bu anlatılanları bir belgeye, kaynağa dayandırmak istiyordum. 2mi3museum kapsamında anlattığım hikayeleri de, sözlü anıların ardındaki gerçekleri ortaya çıkarıp paylaşıyorum. 1927 tarihli Ortaköy Pervititch Haritaları'nda Alman Koch'un bahçesini, 'Jardins de l'Horticulteur M.Koch' ismiyle bulduğum günkü sevincim kelimelere sığmaz.”

1930lar Aleko Vafiadis Alman Koch’un bahçesinde

Birbirini bulmak…

Dimitri Bey daha önce hiç tanışmadığı, anne ve baba tarafından üçüncü dereceden beş kuzenini projesini hayata geçirdikten sonra buluyor. Birbirlerini bulma hikâyelerini ise şöyle anlatıyor: “Büyükdedem Hurmuzios Vafiadis, kendisiyle beraber dokuz kardeş. Ve maalesef kardeşler belirli olaylar neticesinde dağılmışlar. Onların çocukları birbirini tanısa da, torunları birbirinden kopmuş, torunlarının çocuklarının ise birbirinden haberi yok.

Projenin başlaması ile birbirimizi daha kolay bulduk. Belki de birbirimizi bulmak isedik ve proje buna vesile oldu. Bu buluşmaların güzel yanlarından biri, her akrabanın yepyeni bilgilerle ve tabii ki fotoğraflarla geliyor olması. Müze böylelikle daha da genişliyor. En güzel buluşmalardan bir tanesi, anne tarafımdan kuzenimle oldu.

Anne tarafımdan büyükdedemin babasının fotoğrafını paylaşmıştım. İşin garip yani, bende fotoğraf var ama adamın ismi yok. Instagram üzerinden ilgili etiketlerle ve kısaca hikaye ile fotoğrafı paylaştım. Ertesi gün aldığım bir yorumla çok şaşırmış ve çok sevinmiştim. Yorumu yapan, bu fotoğraftaki adamın torunu ve işin garip yanı o da ismini biliyor ama dedesinin fotoğrafını hiç görmemiş. Tabii hemen birbirimizi aradık, konuştuk ailedeki herkese haber verdik. Gerçekten çok güzel bir duyguydu.”

Star Wars koleksiyonunda yer alan figürlerden "Han Solo ve Chewbacca"

Karantina misafirliği

Hiç tanımadığınız insanların yaşam hikâyelerine tanıklık etmek; aile yadigârlarını, hatıralarını, Dimitri Bey’in eski para ve figür koleksiyonlarını; küçük kutulardan çıkmış siyah beyaz, sepya fotoğrafları görmek; insanlardan, birbirimizden mecburen uzak düştüğümüz bu karantina günlerinde güzel ve büyük bir aileyle tanışmak isterseniz: 2mi3museum.com sanal müzesinde zaman ve mekânda keyifli bir yolculuğa çıkabilirsiniz. Ayrıca Star Wars figürlerinin yer aldığı koleksiyonun star_wars_3.75 isimli bir Instagram hesabı da var.