Hayvanlar yas tutar mı?

Anne katil balina, doğumdan yarım saat sonra ölen bebeği için 17 gün yas tuttu, ölen fil ailenin diğer üyeleri tarafından defalarca ziyaret edildi. Araştırmalar hayvanların da yas tuttuklarını ortaya koyuyor. Zira hayvanlar da yakınlarının ölümünden sonra davranışlarını şiddetli bir sıkıntıya bağlı olacak şekilde değiştiriyorlar. 

Geçen temmuz ayında J35 adlı dişi bir katil balina (orka), benzeri görülmemiş “yas nöbeti” ile dünyanın dört bir yanında büyük dikkat çekti. J35 bir buçuk yıl süren gebelik döneminin ardından doğum yaptı; ikinci çocuğuydu, dişiydi. Ancak doğumdan 30 dakika sonra bebeği öldü. 

Anne, bebeğinin gitmesine izin vermedi. Büyük bir çabayla birlikte, başında durduğu küçük gövdeyle yüzmeye başladı. Ölü yavru, su yüzeyinin altına doğru kaydığında onu tekrar yüzeye çıkarmak için derin dalışlar yaptı. J35, ölü yavrusunu ancak 17 gün sonra, 1600 km. yol katettikten sonra serbest bırakabildi.

BİRÇOK KANITI VAR

J35 tek örnek değil. 2017’de, küçük bir dağ şehri olan Prescott, Arizona’da yetişkin dişi pekari (çift toynaklı orta büyüklükteki memeli bir hayvan) öldü. Bu bireyin sürü arkadaşları, onu 10 gün boyunca ziyaret etti, yakınlarında yemek yedi, ölü bedenin yanında uyudu ve onu avcılardan korudu. 

Benzer bir durum primatlarda da söz konusu. Sözgelimi, dokuz yaşında bir erkek şempanze olan Thomas, 2011’de Zambiya’daki yaban hayatı koruma alanında yaygın bir akciğer enfeksiyonundan öldüğünde, 43 yaş grubundaki diğer maymunlar, oldukça atipik olan fiziksel bir durgunluk yaşamıştı. 2017’de Scientific Reports’ta yayımlanan bir makalede bu maymun türünün davranışını İskoçya’da St. Andrews Üniversitesi’nden Edwin J. C. van Leeuwen, “Thomas’ın arkadaşlık kurduğu yetişkin erkek birey Pan, diğerlerinden daha sık arkadaşını ziyaret etmiş ve onu denetlemişti. Annesinin ölümünün ardından Thomas’ı benimsemiş yetişkin bir dişi olan Noel ise şempanzelerde Thomas’ın dişlerini bir bitki dalı kullanarak temizlemişti” diye anlatıyor.   

“Bana sadece 10 yıl önce, ‘anne yunus, ölü yavrusu için gerçekten yas mı tutuyordu’ diye sorsanız hayır derdim” diyen antropoloji profesörü ve bilim yazarı Barbara J. King, memeli deniz hayvanları, büyük maymunlar, filler ve çiftlik hayvanlarından evcil hayvanlara kadar birçok türün, şartlara ve kendi “kişiliklerine” bağlı olarak akraba veya yakın bir arkadaşları öldüğü zaman kederlendiğini, yas tuttuğunu söylüyor.