Suriye'nin, Şam Havalimanı'nı özelleştireceği iddiası

Şam Uluslararası Havalimanı'nın yatırıma açılmasıyla ilgili söylentilerin yayılmasıyla birlikte, ekonomik ve siyasi çevreler arasındaki tahminler, bu önemli tesisin yönetiminin kime geçeceği konusunda odaklanıyor.

Aynı zamanda, havaalanının yabancı bir yatırımcı tarafından, devralınması olasılığı da düşünülüyor.

Şu ana kadar, Suriye'nin en büyük havalimanının resmi olarak nasıl bir yatırıma gireceği açıklanmadı, ancak ilk bilgiler, 2023 yılında Ulaştırma Bakanlığı'na sunulan bir teklifle bağlantılı olarak yeni kurulan özel bir şirketin dahil olabileceğini gösteriyor.

Ancak ilgili bakanlık, bu dolaşan bilgilerin gerçekliğini doğrulamadı. Havalimanının akıbeti ve geleceği belirsiz.

Yatırımcının yerli mi yoksa yabancı mı olduğu konusundaki haberler de çelişkili.

Ekonomik çevreler projeye kabul alanın Tahranlı bir yatırımcı olabileceğini tahmin ediliyor.

Bazı çevrelere göre Körfez ülkelerinden bir yatırımcının veya onların desteğiyle bir yatırımcının projeyi alabileceği öngörülüyor.

Bu arada, yatırım için başvuran yeni kurulan bir Suriyeli şirketin ihale başvurusunda bulunduğu konuşuluyor ve ekonomistler bu şirketi, bazıları Batı ve ABD'nin yaptırım listelerine dahil olan, en etkili kişiler arasında sayılan Suriyeli şahsiyetler için bir paravan ve bir kılıf olarak görüyorlar.

Bununla birlikte, bir ekonomi ekibi, devlet işletmelerinin yatırıma açılmasını, uzun bir aradan ve ablukadan sonra zarar gören tesisleri, ortaklık, özelleştirme ve kamu tesislerinin işletilmesi yoluyla yeniden hayata döndürme fırsatı olarak görüyor.

Eski Suriye Ekonomi Bakanı Dr. Lamia el-Asi, bu yaklaşımı "doğru yönde atılmış bir adım" olarak değerlendirdi, ancak proje yönetiminin yasal ve idari detayları, herhangi bir projenin başarısını yöneten ve belirleyen ve onu başarılı veya olumsuz bir deneyim haline getiren unsurlar olmaya devam ediyor.

DÖNÜŞ UÇUŞLARI

Independent Türkçe'de yer alan habere göre, ekonomi uzmanı Raba el-Kadi, uçuşların yeniden başlaması konusunda Independent Arabia ile yaptığı röportajında şunlara dikkat çekti:

"Şam Uluslararası Havalimanı'nın yatırım planına dahil edilmesi yakındır, ancak beklenen yolcu akışını karşılamak için büyük ölçekli onarım, bakım ve mali harcamalar gerekmektedir. Bu, Arap dünyasının Şam'a yeniden açılması, Arap Birliği'ne geri dönmesi ve uzun bir süre boyunca siyasi boykot ve silahlı çatışmalar nedeniyle duran uçuşların kademeli olarak yeniden başlamasıyla birlikte olmaktadır. Bu konuda farklı bir yaklaşım benimsenebilir. Dünya genelinde çoğu ülkede kullanılan BOT (Yap-İşlet-Devret) yöntemi, yüksek karlı sonuçlar elde etmektedir. Bu durum, Suriye'nin ekonomik açıdan zor durumda olduğu, enflasyonun ve ülke para biriminin çöküşünün yaşandığı bir durumda faydalı olabilir. Yabancı bir yatırımcı arayışında ise Rusya tarafından yatırım yapılması uygun olacaktır. Çünkü Rusya, havalimanının İsrail tarafından vurulmasını engelleyecek ve özel bir dokunulmazlık sağlayacaktır"

Buna karşın, Suriyeli muhalif figürler, limanlar, üsler ve havalimanları gibi stratejik tesislerin hükümet tarafından yatırımlarla satılmasını eleştirdi ve yabancı yatırım adı altında yasalar aracılığıyla gerçekleştirilen bu adımı İran ve Rusya'nın en büyük çıkarlarına hizmet olarak nitelendirdi.

İran ve Rusya, Suriye'nin son savaşında yanında yer aldı.

Ülkenin iktidardaki Baas Partisi'ne ait bir gazeteye sızan bir haberde, Şam Havalimanı'na özel sektörün de katılımıyla 'katılım sözleşmesi' adı verilen bir projenin yürütülmesi için çalışmaların yürütüldüğü bilgisi yer aldı.

GÖÇMEN SERMAYESİ

Suriye'nin çökmüş ekonomisi ve genişleyen mali ve idari yolsuzlukların çerçevesinde özelleştirmeyi bir çözüm olarak reddetmeyen kişiler de vardır ki bunlardan biri de Ekonomi ve Bankacılık Uzmanı Amir Şahada.

Şahada, Suriyelilerin ve özellikle de göçmenlerin sahip olduğu güç kaynaklarına işaret ederek, onları yatırım yapmaya teşvik etmek için çağrıda bulundu. 

Şahada, şu açıklamaları yaptı:

"Şam hükümetini gurbetçi Suriyelileri teşvik etmeye ve onları yeniden inşa ve yatırıma dahil etmeye çağırıyorum. Sadece Avrupa'da bir buçuk milyon Suriyeli var, bu da 200 dolar hisse değeri ile halka açık bir anonim şirket kurma ve kar aktarma mekanizması oluşturma olasılığına işaret ediyor. Ayrıca, teklif sunan şirketin belgesinde 300 milyon ABD doları yer alıyor. Bu miktar, altyapı maliyeti 2 milyar doları aşan bir havalimanı yatırımı için mütevazı bir miktardır"

Söz konusu özel şirketin başvurusuna göre, Şam merkezli olan şirket, ilk 10 yıl için net gelirin yüzde 20'sini ve sonraki 10 yıl için ise yüzde 25'ini talep ediyor.

Şam Uluslararası Havalimanı (şehir merkezinden doğuya 25 kilometre uzaklıkta) İsrail tarafından geçenyıl haziran ayında İran DMO'ya bağlı güçler veya onlara bağlı gruplar tarafından yapıldığı iddia edilen bir saldırıya maruz kalmış ve geçen ocak ayında da İsrail tarafından hava saldırılarına uğramıştı.

İran, savaşın başlangıcından bu yana bu stratejik yeri izlemeye devam ediyor ve ülkenin stratejik bir müttefiki ve toprakları geri alma sürecinde bir ortak olarak ülke genelindeki yatırımların bir parçası olup bu havalimanı ihalesini kazanma fırsatını bekliyor.

Ancak havalimanının İsrail'in sürekli hedefi olması nedeniyle, İran'ın bu havalimanına yatırım yapma girişimi pek olası görünmüyor.

Bu nedenle, İsrail'in sürekli hedefi haline gelen bu stratejik ve hassas tesisin güvende kalması için yabancı yatırıma alan açma ve yeniden yapılandırma sürecinden sonra Arap yatırımlarına kapıyı açma fırsatı doğabilir.

Bu, İsrail'in saldırı hedefi olma riskini en aza indirirken, yabancı ve Arap yatırımcıların bu tesisin yeniden inşasına katkıda bulunma fırsatını sağlar.