PARİS SONBAHAR FESTİVALİ DOLUDİZGİN...

41. Paris Sonbahar Festivali, kentin sanatsal etkinliğini daha da geniş bir yelpazeye yayan bir etkinlik. Kuruluş yıllarını anımsıyorum: Fransızların fazla “Fransız kalmasını” önlemek, dünya kültürlerine açılması içindi. Oysa bence daha o tarihte bile, kendi ülkelerinde engellerle karşılaşan sanatçıların Mekke’siydi Paris. Bakınız: Peter Brook, Mehmet Ulusoy vb…

Paris Sonbahar Festivali, ülkenin ünlü kurumu “Theatre de la Ville” (Şehir Tiyatrosu) ve genç sanat yönetmeni Emmanuel Demarcy Mota’ya teslim edildiğinden beri daha da renklenmiş. (Mota’nın sağ kolu, ikinci kuşak bir Türk: Alpar Ok.) Paris günlerime sığdırabildiğim üç tiyatro olayından biri Şehir Tiyatrosu’nda izlediğim “Dağ, Giysisini Değiştirdiğinde” adlı prodüksiyondu.

Müzik-tiyatro buluşmaları

İstanbul Tiyatro Festivali izleyicisi Heiner Goebbels’i bilir. Müzikle tiyatroyu buluşturan beste J.J. Rousseau’dan Gertrude Stein’a çeşitli metinleri, Brahms’tan Goebbels bestelerine çeşitli müzikleri bir araya getiren bu görsel/işitsel şölen, değişimi anlatıyordu: Mevsimlerin geçişi, dönemlerin geçişi, şarkıların geçişi… Kâh gizemli gerilimli sahneler, kâh ilginç koreografiler... Ön planda hep kız çocuğu sesleri; koronun ritmi ve şarkıları…

Açılış sahnesi en çarpıcı olandı: 30 genç kız, birbirine iyice sokulmuş (sığınmış) minicik adımlarla kimi zaman yüzlerini elleriyle kapatarak sahneyi bir uçtan ötekine kat ederken, güven verici bir ses “Beni dinle, her şey iyi olacak” tümcesini tekrarlıyordu. Bir anda Bosna ve tüm savaşlardaki toplu tecavüzler aklıma yerleşti! Zaten Heiner Goebbels’e göre, her izleyici kendi çağrışımlarını ve yorumlarını getirmeliydi tüm bu kopuk sahnelere…

Müzik tiyatro buluşması, Theatre de Chaillot’da izlediğim “Noéplanete” adlı oyunda da vardı. Dünyanın sonunun geldiğine inanılan bir gezegendeyiz; insanlar kurtarıcı arıyor… Bu konuyu Macar yönetmen Arpad Schilling, bir grup genç oyuncu, müzisyen, akrobat ve “sokaktaki adam”la çalışmış… Araya sirk ve sinema ögeleri katmış. Şimdi çok moda bir akım olan, “sokaktaki adam”ı da sahneye çıkarıp kendi günlük yaşamını anlattırarak bir oyun kurmuştu. Tiyatro tadı vermekten uzaktı.

Pinter’ın \t\t\t‘Eve Dönüş’ü\t

İşte dört dörtlük muhteşem bir oyun: Harold Pinter’dan “Eve Dönüş”, Odeon Tiyatrosu’nda kapalı gişe oynuyordu.

Uluslararası arenada sayısız başarıya imza atmış İsviçreli yönetmen Luc Bondy, Pinter’in oyununu, bütün ironisi, diyalektik anlayışı ve de (oh nihayet!) feminist söylemini ortaya çıkararak yorumlamıştı. Pinter’ın “en rahatsız edici” diye bilinen oyununu Luc Bondy hem çok dinamik hem de soru sorduran biçimde sahnelemişti. Muhteşem oyuncular, Bruno Ganz (Baba), Fransız tiyatrosunun iki genç yeteneği Micha Lescot (Lenny) ve rolünün tüm hakkını veren güzeller güzeli Emmanuelle Seigner (Ruth) eşsiz bir tiyatro tadı almamızı garantiliyordu.