Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Çanakkale 1915 (27.10.2012)
Konu üzerinde “İz TV” de henüz yeni, etkileyici bir belgesel görmüştüm. Bir dostum, Turgut Özakman senaryosundan uyarlanan filmi tavsiye edince bayram günü koşa koşa “Çanakkale 1915” i izlemeye gittim ve ne yalan söyleyeyim pişman oldum. Yapmam gereken onca iş varken üç saatimi bu kötü prodüksiyona gömdüğüme üzüldüm. \n
\nSonuç tam manasıyla bir “sinemayı Çanakkale içinde vurdular” olmuş.\n
\nOrtaya sinemadan başka her şeyi çağrıştıran bir iş çıkmış. Öyle ki insan “bu şimdi nedir” diye düşünmekten kendini alamıyor: Belgesel deseniz belgesel değil, film deseniz film değil. Düşünebileceğim en yakın şey; bir tür “canlandırma”… \n
\nGeçen ay Kırım’a gittiğimde, Sivastapol’da “Kırım Savaşı’nı” anlatan “Panorama” müzesini gezmiştim. Müze, cephede yaşanan çatışmaları ve ölümü anlatan dev bir tablo sergiliyordu. Büyük bir binayı çepeçevre dönen gerçek yaşam boyutlarındaki canlandırma tablo, tümüyle Sivastapol kuşatmasında Rus askerleri ve Rus halkının sergilediği “kahramanlıklar” üzerine kuruluydu. Olay yalnız kahramanlığı yücelten bir “destan” şeklinde tasvir edilmişti. \n
\n“Çanakkale 1915”i de böyle bir panorama sergisine benzettim. \n
\nGördüğümüz şey ancak bir panorama müzesinde sahnelenebilecek türden bir “kahramanlık destanını” anlatmaktaydı ancak bu bir sinema filmini andırmıyordu çünkü bir filmde her şeyden önce çünkü atmosfer olur. İzleyicileri sürükleyen karakterlerin öyküleri, diyaloglar olur. “Çanakkale 1915” te bunların hiçbirisi yok. Bunlar olmadığı gib, “Çanakkale Savaşı” arkasındaki dünya tarihi de yok. \n
\nKartpostal gibi\n
\nFilm, “20. yüzyıl başında güç dengeleri değişti ve çıkar çatışmaları arttı” gibi üstün körü bir metin cümlesiyle başlıyor ve en baştaki 1913 Balkan Göçü’nü temsil eden birkaç sahneden sonra hop Ağustos 1914- Cihan Harbi’nin çıktığı gün”e geçiyoruz. \n
\nDerken seferberlik ilan ediliyor. Ayağında çarığı olmayan perişan erler silah altına alınıyor. Kadınlar da arkalarından, kâh dua, kâh davul zurna eşliğinde su döküyor. \n
\nİnsan bir büyük tarih filminden daha farklı bir derinlik bekliyor. \n
\nBu yüzeysellik ne çare ki film boyunca yakamızı bırakmıyor. Sahneler birer kartpostal gibi. Bir ara İstanbul’da karaçarşaflı kadınların “gönüllü hastabakıcılık” konusunda kararlı duruşlarını izliyoruz. \n
\nKararlarını –gelenek namına direten- yetkili mercilere gidip tebliğ ediyorlar. \n
\n“Hah!” diyoruz “Herhalde şimdi kadınların silkinişine” dair bir öykü başlayacak. \n
\nNe gezer!\n
\nBir sonraki kartpostal sahnede, beyaz hastabakıcı giysileri giymiş kadınların hastane odasında hastalara destek olduğunu görüyoruz. Konu orada kapanıyor! \n
\nBir kartpostaldan böyle sürekli olarak başka bir kartpostala sıçrayan filmde tempo ve ritim de olmuyor. Konuşmalar ise salt söylev/alıntı düzeyinde kalıyor: \n
\n-“Hiçbir düşman, hiçbir silah; yurt sevgisinden daha güçlü değildir!”\n
\n-“Onlar öldürmeye, biz ölmeye geldik!”\n
\n-“Vatan anamızın ırzıdır, gelecek olanlar da ırz düşmanlarıdır!”\n
\n-“Düşmanın arkasında yenilmez donanması varsa, bizim arkamızda da yenilmez dualarıyla analarımız var!”\n
\nBu ifadelerin arasına bol Çanakkale Türküsü, Mehter Marşı ve dualarla namazlar yerleştirildi mi tamam oldu sanılıyor! \n
\n‘Hatırlamaya ihtiyacımız var!’\n
\nBiraz bari Mustafa Kemal görsek denilen yerde karşımıza; mavi gözlerinden başka hiçbir yönüyle Ata’yı çağrıştırmayan İlker Kızmaz çıkıyor. \n
\nKemal’den de sırf: “Ben size taaruz emretmiyorum. Ölmeyi emrediyorum. Gazanız mübarek olsun!” kıvamında çıkışlar perdeye taşınıyor. \n
\n“Sinema” adına aklımda kalan yalnız iki etkileyici sahne sayabilirim. \n
\nBiri ordunun bayram günü kıldığı toplu namaz, diğeri Arıburnu’nda bir tepe ardından Türk bayrağının nazlana nazlana dalgalanarak göğe doğru yükselişi… \n
\nSenaryonun gerisi tümüyle nerdeyse siperde geçiyor ve herkesin bildiği Seyit Onbaşı, Nusret Mayın Gemisi gibi destan katındaki kahramanlıklara odaklanıyor. Vatanperverlik tutkusu dışında hiçbir (sanatsal/tarihi) ufuk bulamıyoruz filmde. \n
\nÇıkarken “Acaba” diyorum “Sade ben mi böyle düşünüyorum?” Hemen önümdeki aileye yaklaşıp izlenimlerini soruyorum. \n
\nGenç karı-koca; “Çanakkale 1915”i izlemeye yanlarındaki on yaşındaki küçük kızları için gelmişler. \n
\n“Filmi görmeyi o çok istedi ve çok beğendi” diyorlar. \n
\nFilmi sıkıcı bulmakla beraber anne baba; “Zor zamanlarda yaşıyoruz” diyerek sözün gerisini getiriyor; “Hepimizin Çanakkale’yi hatırlamaya ihtiyacı var!” \n
\nKonu bu durumda “sinema” olmaktan çıkıyor ve başka bir arayış, başka bir özleme dönüşüyor.
\nYazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Yeni Doğan çetesi davasında çarpıcı itiraflar
- Canlı tarih müzesi Hisart 10. yılında!
- Teğmenler Yüksek Disiplin Kurulu'na sevk ediliyor
- Tarihçi Yusuf Halaçoğlu'ndan şok iddialar
- TBMM'de 'Etki Ajanlığı' düzenlemesi tartışılacak: Amaç m
- Pera Palas'ta Atatürk Müze Odası
- İmamoğlu’ndan 10 Kasım paylaşımı!
- Donald Trump'ın yeniden başkan olması dünya ekonomisini
- Ege'nin Gündemi'nde bu hafta!
- Dubai çikolatasına rakip
En Çok Okunan Haberler
- 'Tarihe not düşmek için geldim'
- Çok konuşulacak 'adaylık' açıklaması
- Fatih Altaylı ve İsmail Saymaz'a soruşturma
- Protesto eden yurttaşlara polis müdahalesi!
- Aydın Dağları'nda son yılların en verimli hasadı yapıldı
- A Milli Takım'ın Uluslar Ligi'ndeki rakibi belli oldu!
- İlk kez tek bir fotonun nasıl göründüğü gösterildi
- AKOM, İstanbul için 'saat' verdi: Çok kuvvetli geliyor!
- 5 yılda Türkiye'nin en büyüğü oldu: Nusret'e de satıyor
- Yıkılması gerekiyor!