“Türkiye Değerler Araştırması” çalışmalarıyla fark yaratan Prof. Yılmaz Esmer, göz önünde cereyan etmekte olan olgunun adını sonunda koydu ve “Cumhuriyet değerleri bitti” dedi. \n

Hafta başında üst üste iki gün Vatan’da yayımlanan tam sayfa söyleşisinde Prof. Esmer, Mine Şenocaklı’nın “Peki yerine ne geldi” sorusuna şu karşılığı veriyor: \n

“Bakın etrafa, söylemleri, nutukları dinleyin, neyin geldiğini görürsünüz. Neydi Cumhuriyetin değerleri? Tek ulus değil mi? O pek yok… Ulusun da üzerine etnisite, din, mezhep çıkabilir… Laiklik ve dinin vicdani bir mesele olması ve onun ötesinde topluma, devlete, özellikle siyasete, ekonomiye karışmaması Cumhuriyetin üzerinde durduğu sütunlardan biriydi. Orada da önemli değişimler var.”\n

“Biten Cumhuriyet değerlerinin yerine ne geldi” sorusu yaşamsal bir soru. Nedense uzun boylu tartışılmıyor. \n

Cumhuriyet değerlerinin günden güne tükenişini izliyoruz. Ama o değerlerin yerini neyin aldığını konuşmuyoruz… \n

Şeriat yerine ‘İslam demokrasisi’ \n

İnternet forumlarında bazıları “biten değerleri” kastederek, “Yıllarca insanlar Türkiye İran olacak, Malezya olacak diye korkutuldu. On yıllık AKP iktidarına bakın gördünüz mü? Türkiye’yi ne İran yaptı, ne Malezya… Şeriat falan da gelmedi. Demek ki korkular yersizmiş” destanları döşeniyor… \n

Ancak yeni “araf”ın ne olduğu tanımlanmıyor. \n

Soru bana yöneltilse yaşadığımız yeni düzenin adını “İslam demokrasisi” diye tarif ederim. \n

Malezya ya da İran tarzı şeriata halihazırda geçmedik ama artık “ucu açık bir İslam demokrasisinde” yaşıyoruz. \n

Epeydir Obama başta olmak üzere pek çok Batılı lider, Türkiye’deki sistemi zaten bu etiketle adlandırıyor. \n

Başbakan Erdoğan’ın nam salan baskın otoriter eğilimleri ve Çin, İran gibi ülkeleri bile sollayan hapisteki gazeteciler nedeniyle eskisi denli artık sık telaffuz edilmese de, “Arap baharı ülkelerine model” gösterilen Türkiye’den söz edilirken her seferinde “Müslüman demokrasi” ifadesi kullanılıyor. \n

Şeriat gelmedi. Ama İslam demokrasisi dendiğinde de bir demokrasiden farklı olarak uçurum kertesinde yaşanan “cinsiyet eşitsizliği değerlerinin” örneğin doğal karşılanması hiç yadırganmıyor… \n

Başbakan’ın “Kadın-erkek eşitliğine inanmıyorum” dediği ülkede, Yılmaz Esmer araştırmasına göre; kadınlar yüzde 71 çoğunlukla “Aile reisi erkek olmalı” diyor. Yüzde 59, “Kadın her dem kocaya itaat etmeli, sözünden çıkmamalı” fetvası veriyor. “İşe almada erkeğe öncelik verilmeli” diyenlerin oranı yüzde 60’a dek çıkabiliyor. \n

Evde, işte… her yerde “kadını ikinci sınıf yurttaş konumuna indirgeyen” uygulamalar, artık böyle serbest atış ölçülerinde hoş karşılanıyor… \n

Normal bir demokraside isyan çıkaracak, yer yerinden oynatacak “kadın-erkek ayrımcılığı”; “made in Türkiye” “İslam demokrasisinde”, “muhafazakârlık” kontenjanından devamlı kendini yineleyip sürdürüyor...\n

Cumhuriyet ideolojisinde, hiç olmazsa söylem bağlamında “kadını” öne çıkaran ve “eşitlik modelini vurgulayan” pozitif bir rol vardı. Bugün o modelin yerinde yeller esiyor… \n

Varsa yoksa muhafazakârlık… \n

Özgürlük denince…\n

Yılmaz Esmer’in bu yılki “Değerler Atlası”, birkaç gün arayla Açık Toplum Vakfı ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Hakan Yılmaz tarafından sunulan bir başka değerler araştırması ile çakıştı… \n

Muhafazakâr Türkiye’ye öteden beri “modernlik payesi” biçmeye hevesli olan medyada her iki araştırma gürültü patırtıyla önce; “Muhafazakârlığımız ılımlılaştı”, “Muhafazakârlığımız yumuşuyor”… gibi abartılı yorumlarla sunuldu. \n

Efendim neymiş? \n

“Alkollü içki içenlerden rahatsız olanların oranında” düşüş olmuşmuş. \n

Alkollü içki içilen yer mi kaldı ki, içenden rahatsız olup/olmamak kriter oluştursun… \n

“En önemli değer özgürlük” diyenlerin oranı aynı çerçevede “eşitlik” diyenleri geride bırakmış… \n

Ama gelin görün ki “dünyanın en dindar toplumları” arasında yer alan Türkiye’de “özgürlükten ne anlaşıldığı” deneklere sorulmamış… \n

Kadın konusunda “özgürlük” dendiğinde sadece “başörtüsünün” anlaşıldığı bir yer burası… \n

Özgürlük dendiğinde siyasi iktidarların da bol miktarda atıp tuttuğu şekilde sade “dini özgürlükler” anlaşılıyor bizde… \n

Söz edilen araştırma -Hakan Yılmaz araştırması!- kapsamında nitekim, “aile yapısı, sosyal yapı, siyasal rejim alanlarında” değişim talebinde hiçbir ilerleme kaydedilmediği, tersine bu alanda gerileme olduğu görülüyor. \n

“Özgürlük” talebi artan halk nedense “değişime” damardan karşı çıkıyor… \n

“Sağcı” ve “dindar”, “güçlü lider sever” profil sergileyen bu verileri “Muhafazakârlık ılımlaşıyor” temennileriyle karşılayan yorumlar sonucu Yılmaz Esmer nihayet konuştu. \n

Ve Mine Şenocaklı’nın sorularına verdiği yanıtlarda özetle “Ilımlılaşmadan eser yok!” anlamına gelen sözlerle; “22 yıl önce Türkiye ne kadar muhafazakârsa, bugün de o kadar muhafazakâr. 22 yılda benim en çok dikkatimi çeken, Türkiye’de değerler açısından çok az şeyin değişmesi!” dedi. \n

Buradan devam. \t