Kuru kayısının 75 yıllık serüveni

Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürü Yaşar Zengin, kayısı üretiminin Malatya'daki geçmişinin 1800'lü yıllara dayandığını söyledi. O dönemde kayısıyı hasat eden üreticilerin klasik meyve kurutma yöntemlerini uyguladığını anlatan Zengin, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığındaki son yapılanmayla birlikte adı Kayısı Araştırma İstasyonuna çevrilen Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsü'nün 1937 yılında kurulması ile birlikte kayısının endüstriyel manada kuru muhafazasına dönük ilk uygulamaların yapılmaya başladığını belirtti.

Zengin, bu uygulamaların Avrupa'da 1900'lü yıllarda, ABD'de ise 1800'lü yıllarda gerçekleştirildiğinin bilindiğini kaydetti. Kuru kayısı tarımı yapılması için Malatya'nın meşhur kurutmalık kayısı çeşitleri olan ''Hacıhaliloğlu'', ''Kaba Aşı'', ''Çataloğlu'', ''Soğancı'' gibi çeşitlerin yetiştirilmesi gerektiğini anlatan Zengin, ''Son yıllarda kurumumuzun tescil ettirdiği Alkaya kayısı çeşidi de bunlar arasında sayılabilir. Bu kayısılardaki kuru madde oranı daha yüksek'' ifadesini kullandı.

Kayısının kükürtdioksit kullanılarak özel odalarda pişirilmesine dönük çalışmaları özetleyen Zengin, halk arasında ''islim damı'' da denilen bu odalarda kayısının kükürtdioksit yakılarak pişirildiğini, daha sonra temiz ve büyük bezlerde serildiğini ve bir miktar kurutulduğunu belirtti.

Zengin, bu uygulamanın ilk olarak Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsünde yapıldığını daha sonra üreticilerin de bunu benimsediğini ve uygulamanın şu anda her üretici tarafından yapıldığını kaydetti. Yaşar Zengin, ''İlk yıllarda bu özel odalar kerpiçten yapılırdı. Kapısı çamurla sıvanır, pişme sırasında hava alması engellenirdi. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte plastik kapılar, hava almayan vakumlu kapılar getirilmeye başlandı'' dedi.

Son yıllarda bir ton kayısının pişirilmesi için 2 kilogram kükürtdioksit yakıldığını kaydeden Zengin, ''Bu şekilde bir gram kayısıda 2 PPM kükürtdioksit bulunması sağlanıyor'' diye konuştu. Kuru kayısının Türkiye'nin ihraç ettiği 4 gıdadan biri olduğuna işaret eden Yaşar Zengin, ''Kuru kayısı ihracatımızın geçen yılki getirisi 350 milyon dolardı. Her yıl bu gelir artıyor. İlimizde her yıl 200 bin kurutmalık kayısı fidanı dikiliyor. Hasattaki toplam kayısı fidanımız 7 milyon. Her yıl kayısı dikim alanları genişliyor'' dedi.
 

Naturel kayısının yıldızı parladı

Son yıllarda halk arasında ''gün kurusu'' denilen kuru kayısının da üretildiğini bildiren Zengin, ''Gün kurusu kayısıya naturel kayısı da deniliyor. Kükürde maruz bırakılmayan daha çok iri kayısının toprakta kurutulması ile üretilen gün kurusu kayısının son yıllarda yıldızı epeyce parladı. Kükürtdioksitli kayısı 5 liraya satılırken gün kurusu kayısı 11 liraya kadar alıcı bulabiliyor'' ifadesini kullandı.