''Geç Gelen Altın Portakallar''

Antalya Kültür ve Sanat Vakfının (AKSAV), Antalya Büyükşehir Belediyesi desteğiyle düzenlediği 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde, Altın Portakal tarihinin iki karanlık sayfası aydınlatılacak.

Koordinatörlüğünü Deniz Yayın'ın yaptığı proje çerçevesinde, ''Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri'' başlığı altında sansüre karşı tepki olarak, 1979 ve 12 Eylül Askeri Darbesi nedeniyle yapılamayan 1980 yılı film yarışmalarının ödülleri de dağıtılacak. 30 ve 31 yıl sonra verilecek bu ödüllerle dünyada da bir ilke imza atılmış olacak.

Yarışmanın jüri üyeliğini ise, 1979 ve 1980 yıllarında jüri olarak görev yapan ve bugün hayatta olanlardan Emre Kongar, Hale Soygazi, Doğan Hızlan, Atilla Dorsay ile dönemin Antalya Belediye Başkanı Selahattin Tonguç üstlenecek. Jüri üyelerinin 1979 ve 1980 yıllarındaki filmler arasında yapacakları değerlendirmenin ardından ödül alacak filmler belirlenecek ve ödüller, 48. Uluslararası Antalya Altın Portakal Film Festivali etkinlikleri içinde gerçekleştirilecek törenle sahiplerine verilecek.
 

Jüri üyelerini heyecanlandırdı

AKSAV'dan yapılan yazılı açıklamaya göre, ''Geç Gelen Altın Portakal Ödülleri'' projesi, o yılların jüri üyelerini de heyecanlandırdı. Jüri üyelerinden sinema sanatçısı Hale Soygazi, yaptığı açıklamada, projenin gördüğü ilgiden ve jüri üyelerinin böyle bir amaç için biraraya gelmesinden mutluluk duyduğunu kaydetti. Gazeteci-Yazar Doğan Hızlan, 31 yıl önce filmleri değerlendiremeden Antalya'dan dönmek zorunda kaldıklarını, projeyi çok anlamlı bulduğunu ifade etti. Akademisyen Yazar Emre Kongar, projenin kendilerini çok heyecanlandırdığını belirterek, ''Türk sinemasından dilenen bu özür, beni çok etkiledi'' dedi. Eleştirmen Atilla Dorsay, filmlerin şimdi farklı bir gözle değerlendirileceğini, projenin ''çok anlamlı olduğunu'' bildirdi. Projeyi desteklediğini ve hayata geçirenleri kutladığını ifade eden Dorsay, açıklamasında, ''Gerçekten adı gibi, geç gelen Altın Portakal ödülleri'' ifadesini kullandı. O yıllarda jüri üyeleri arasında olmayan, dönemin Antalya Belediye Başkanı Selahattin Tonguç ise, açıklamasında bir anısını paylaştı. 1980'de tüm hazırlıklar tamamlanmış olmasına rağmen festivalden bir gün önce askeri darbe yapıldığını anlatan Tonguç, ''13 Eylül günü sokağa çıkma yasağı vardı. Bir yıl sonra Ağustos'un 23'ünde gözaltına alındım. Kenan Evren ile benim ayrı bir kavgam vardı'' dedi.
 

Yarışmalar neden yapılamamıştı

Altın Portakal tarihinde 1979 yılında Sansür Kurulu, yarışmaya katılan Yavuz Pağda'nın yönettiği ''Yolcular'', Yavuz Özkan'ın yönettiği ''Demiryol'' ve Ömer Kavur'un yönettiği ''Yusuf ile Kenan'' filmlerini yasaklayıp bazı bölümlerini kesmek istemiş. Bunun üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler şenlikten çekilme kararı almıştı. Jüri üyeleri, ''Tüm filmleri değerlendirme olanağı bulamadığımızdan uzun metrajlı filmler dalında yapılan yarışmaya katılan yapıtları değerlendirmeme kararını oy birliğiyle aldık'' açıklamasında bulunarak, durumu protesto etmişlerdi. Sansüre karşı bir duruş sergileyen festival yönetimi, 16. Antalya Altın Portakal Film Festivali'ni iptal etmişti. 1979 yılı jürisi, Prof. Dr. Özdemir Nutku başkanlığında, Emre Kongar, Hale Soygazi, Süreyya Duru, Vecdi Sayar, Kami Suveren, Tonguç Yaşar, Muammer Sun ve Abdülkadir Gündüz'den oluşmuştu. O yıl, Feyzi Tuna'nın ''Seninle Son Defa'', Ümit Efekan'ın ''Töre'', Orhan Aksoy'un ''Altın Şehir'' ve ''İsyan'', Erden Kıral'ın ''Kanal'', Cüneyt Arkın'ın ''Vatandaş Rıza'', Metin Erksan'ın ''Sensiz Yaşayamam'', Korhan Yurtsever'in ''Kara Kafa'', İhsan Yüce'nin ''Bebek'', Yavuz Pağda'nın ''Demiryol'', Yavuz Özkan'ın ''Demiryol'' ve Ömer Kavur'un ''Yusuf ile Kenan'' adlı filmleri yarışacaktı.
 

Darbe yılları

Uzun Metraj Yarışması iptal edilen 16. Altın Portakal'ın ardından 17. Altın Portakal Film Festivali'nin düzenleneceği 13 Eylül tarihinden bir gün önce 12 Eylül Askeri Darbesi gerçekleşmişti. Tüm yurtta sıkıyönetim ilan edilmesinin ardından festival iptal edilmişti.

1980 yılı jürisi Orhan Aksoy, Melih Cevdet Anday, Atilla Dorsay, Kami Suveren, Ara Güler, Kenan Değer, Erkal Güngören, Doğan Hızlan, Ahmet Keskin, Ergin Orbey, Atilla Özdemiroğlu, Nurettin Tekindor, Gani Turanlı, Tonguç Yaşar ve Tunca Yönder'den oluşacaktı. Festivalde Atıf Yılmaz'ın ''Adak'', Zeki Ökten'in ''Sürü'' ve ''Düşman'', Zeki Alasya'nın ''Doktor'', İhsan Yüce'nin ''Bebek'', Yavuz Pağda'nın ''Yolcular'', Yavuz Özkan'ın ''Demiryol'', Ömer Kavur'un ''Yusuf ile Kenan'', Erden Kıral'ın ''Bereketli Topraklar Üzerinde'', Tuncel Kurtiz'in ''Gül Hasan'' ve Süreyya Duru'nun ''Derya Gülü'' adlı filmleri yarışacaktı.