Mavi gözlülerin soyu tükeniyor mu? İşte, dünya genelinde en yaygın göz rengi
Bir zamanlar, belki de 6 bin ila 10 bin yıl kadar önce, tek bir kişi genetik bir mutasyon geçirene kadar dünyadaki tüm insanlar kahverengi gözlere sahipti. Tesadüfi mutasyon, iristeki melanin pigmentinin üretimini etkileyerek kehribar ve eladan yeşil ve maviye kadar daha açık tonlarda gözlerin ortaya çıkmasına neden oldu.
cumhuriyet.com.trBiyologlar, önceden sadece birkaç genin göz rengini kontrol ettiğine inanıyordu, ancak bilim insanları o zamandan beri bunun düzinelerce genle bağlantılı olduğunu keşfettiler. Bunca karmaşıklığa rağmen, göz renklerinin dünyanın farklı bölgelerinde nasıl farklılaştığına dair net görüşler bulunuyor.
EN YAYGIN GÖZ RENGİ
Kahverengi gözler, günümüzde en yaygın göz rengidir. Ancak farklı göz renkleriyle karşılaşma oranları bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye büyük farklılık gösterir.
Örneğin, ABD'de nüfusun yüzde 45'i kahverengi gözlere, yüzde 27'si mavi gözlere, yüzde 18'i ela gözlere, yüzde 9'u yeşil gözlere sahiptir. Dünyanın başka yerlerinde ise durum çok farklı. Afrika'daki göz rengini inceleyen çok az çalışma olmasına rağmen, kahverenginin Güney Asya ve Doğu Asya'da olduğu gibi baskın renk olduğu açıktır.
2019 yılında yapılan bir çalışmada, Avrupa ve Orta Asya'daki bazı ülkelerin göz rengine ilişkin veriler incelenmiş ve göz rengi "kahverengi", "orta" ve "mavi" olarak ayrılmıştır. Ermenistan gibi ülkelerin yüzde 80'inden fazlası kahverengi ve yüzde 3'ü mavi gözlere sahipken, İzlanda'nın yüzde 9'u kahverengi ve yüzde 74'ü mavi gözlere sahip.
MAVİ GÖZLER NEDEN AVRUPA’DA DAHA YAYGIN?
Avrupa'nın neden göz renginde, özellikle de mavi gözlerde dünyanın geri kalanından daha fazla çeşitlilik gösterdiği bir merak konusu. Bilim insanları, cevaptan tam olarak emin değiller, ancak birkaç teori ortaya atıldı
Bu fikirlerden biri, açık renkli cilt, saç ve gözlerin tarih öncesi insanların ışığın daha az olduğu kuzey enlemlerine uyum sağlamasına yardımcı olduğunu öne süren D vitamini hipotezidir.
Bir diğer görüş ise bunun Avrupalıların daha fazla Neandertal genine sahip olmasıyla ilgili olduğudur. Gerçekte sorunun cevabının; genetik sürüklenme, kurucu etkiler, doğal seçilim ve cinsel seçilimi içeren çeşitli faktörlerin oluşturduğu karışık bir dizi neden olması muhtemeldir.
MAVİ GÖZLÜLERİN SOYU TÜKENİYOR MU?
Hayır, mavi gözlerin soyunun tükenmekte olduğuna dair bir kanıt yok. Mavi gözleri kodlayan genler çekiniktir, kahverengi gözler ise baskındır, yani bir kişinin bu özelliğe sahip olması için her iki ebeveyninden de mavi göz genlerini miras alması gerekir.
Bu durum, mavi gözlerin eninde sonunda popülasyondan silineceğine dair bazı hatalı iddialara yol açtı, benzer iddialar genellikle kızıl saçlar için de söylenir. Ancak, mavi gözlerin öngörülebilir bir gelecekte yok olma ihtimali çok düşüktür, çünkü yeterli sayıda insan çekinik özellikleri insan popülasyonunda tutacak genleri taşımaktadır.
Tıpkı kızıllar ve yapışık kulak memeleri gibi, mavi gözler de muhtemelen popülasyonda kalacak bir çekinik özelliktir.