TÜRGÖK görmeyenlere göz oluyor

2004 yılında İzmir’de Gültekin Yazgan ve gönüllüler tarafından kurulan Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı Derneği (TÜRGÖK), 400’e yakın gönüllüsü ile 7 bini aşkın görme engellinin gözü, kulağı oldu. TÜRGÖK Başkanı Tülay Yazgan, 10 yıl önce vefat eden eşi eğitimci, yazar, avukat Gültekin Yazgan’dan aldığı güçle, görme engelliler için umut olmaya devam ediyor. Türkiye’nin ilk ve tek görme özürlüler kitaplığı TÜRGÖK, yaklaşık 6 bin sesli kitap ve 2 bin 500’ü aşkın Braille alfabesiyle basılan kabartma kitapla engellilerin eğitim ve kültürlerine katkıda bulunurken aynı zamanda onları yaşama bağlıyor. 19 yıl önce İzmir’de yakılan ışık bugün artık Türkiye sınırlarını aşarak Kıbrıs, İngiltere, Hollanda, Almanya hatta Amerika’ya kadar ulaştı.

TÜRGÖK’ün kuruluş hikâyesini anlatır mısınız? 

Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı Derneği, eşim Gültekin Yazgan ve ona inanan dostları tarafından kuruldu. Gültekin Bey’in 11 yaşında Aydın’da geçirdiği bir kaza sonucunda retinası yırtılıyor ve görme engelli kalıyor. Ameliyatlar, uzun tedaviler derken sonuç alınamamış ve bu gerçeği kabullenmiş. O yıllarda diğer görme engellilerin okuyabilmesi için kabartmalı yazı ile ilgili araştırmalar yapmaya başladı. Türkiye’de böyle bir imkân olmadığını görünce elinde okuyacak kitap olmayınca, yazacak materyal bulamayınca çözümü yurtdışında arıyor. Türkiye’de olmayan kabartmalı kitapları yurtdışından alıp İngilizceden Türkçeye ve daha sonra kabartmalı yazıya çevirdi. Görme engellilere dilencilik yapan ya da müzisyenlik yaparak para toplayan insanlar gözü ile bakıldığı ve imkânsızlıkların had safhada olduğu bir dönemdi. Eşim tüm engellere rağmen yabancı dil eğitimi alıp, çeviriler yapıp, üniversitede hukuk okuyup birincilikle bitirdi ve İzmir Ticaret Lisesi’nde 20 yıl hukuk öğretmenliği yaparak emekli oldu. Yazdığı hukuk kitabı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından müfredata alınarak 40 yıl ders kitabı olarak kullanıldı. Görme engelliler için çalışmalarını önce Altı Nokta Körler Derneği’ni ardından 2004 yılında kitaplığımızı kurarak sürdürdü. Hayatı boyunca zorluklarla mücadele eden birisiydi. Görme engellilerin yaşamını sürdürmesi, eğitimine devam etmesi ve hayata bağlanabilmesi için elinden ne geliyorsa yaptı. 2004 yılında 84 yaşındayken vefat etti. Kendisi Türkiye’deki görme engelliler için bir idol ve burası da bugün binlerce kişinin hayatına yön veriyor. Aslında o bir mucize yarattı ve bu görme engellilere bir örnek, bir umut ışığı oldu. 

(Soldan sağa: TÜRGÖK Genel Sekreteri şafak Özpoyraz, Başkan Tülay Yazgan ve Başkan Yardımcısı Elena Kaner)

Kaç engelliye ulaşıyorsunuz? 

Amacımız göremeyenlerin, eğitimlerine, kültürel ve sosyal hayatına katkıda bulunabilmek. Bu amacı sağlayabilmek için sesli ve kabartmalı kitaplar çıkartıyoruz, aylık dergi yayınlıyoruz. Ders kitaplarını, sınav kitaplarını çeviriyoruz. Öykü yarışmaları düzenliyoruz. Diğer sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde yeni projeler üretiyoruz. Önemli ölçüde farkındalık yaratıyoruz. Kendi çevremizin yanı sıra yıllarca artan gönüllüler ekibiyle çalışmayı sürdürüyoruz. Bugün 400’den fazla gönüllü ile birlikte 7 bine yakın üyemize ve görme engellilere ulaşıyoruz. Kütüphanemizde 2 bin 500 özel basılı kitap ve 6 bin adet de sesli kitap bulunuyor ve bu sayı her geçen gün de artıyor. Dezavantajlı bireylere ömür boyu yardım ediyoruz. Gönüllü çalışmak, faaliyetlerimize katkı sunmak ve görme engellilere yardım etmek isteyenlere kapımız her zaman açık. 

Dernek giderlerini nasıl karşılıyor ve faaliyetlerinizi nasıl yürütüyorsunuz? 

Kitapların çevirisini, baskısını, kontrollerini, seslendirmelerini, her şeyi gönüllüler vasıtasıyla yapıyoruz. Ve kesinlikle maliyetli faaliyetler yürütüyoruz. Baskı maliyetlerimiz ve stüdyo masraflarımız tamamen gelen bağışlar sayesinde devam ediyor. Kitaplarımızı bağış karşılığı basıyoruz. Sivil toplum örgütleri ile yaptığımız ortak çalışmalar, sosyal sorumluluk projeleri, konserler ve diğer etkinliklerde toplanan yardımlar ile ayakta duruyoruz. Güvenilir ve inanılır olmasaydık bugünlere gelemezdik. “Bizim hayatımızı sizin kitaplarınız kurtardı” diyenler oluyor ve onları gördükçe çok mutlu oluyoruz. Bizim katkılarımız ile okuyup öğretmen olanlar, avukat olanlar ve aktif çalışanlar, uluslararası alanda yarışan sporcular, sanatçılar var. 

Engellilere nasıl ulaşıyorsunuz? 

Uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği içerisinde çalışıyoruz. 28 yıl önce Amerika’da kütüphaneleri gezdik, yeni teknolojileri inceledik. O yıllarda engelliler için sesli kitaplar çıkartılmaya başladığını gördük. Daha sonra aynı teknolojiyi buraya taşıdık ve bugün binlerce adet sesli kitabı çevirerek engellilere ulaştırmaya başladık. Yeni nesil baskı makinelerimizi almak ise hayaldi. Onları da İzmir’e getirdik ve buradan tüm Türkiye’ye ulaşıyoruz. Bugün sadece Türkiye’de değil, dünyadaki görme engellilere ulaşıyoruz. Şu anda en büyük önem verdiğimiz proje ödünç kitap hizmetimiz. Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli yerlerine ders kitapları, sınav kitapları da dahil olmak üzere, binlerce kitabı tüm giderlerini kendimiz karşılayarak özel taşıma çantalarıyla ulaştırıyoruz. 

Kitapların hazırlık süreci nasıl işliyor? 

Bize gelen talepler doğrultusunda kitap hazırlıyoruz. Bunların arasında ders kitapları, akademik çalışmalar, sınav kitapları da var. Bir kitabın hazırlanması, kabartmalı baskısının tamamlanması yaklaşık bir ayı bulabiliyor. Sesli kitapların hazırlanması daha zahmetli bir iş. Bir kitabın kabartmalı hali 1000 sayfa ile 5000 sayfa arasında değişiyor. Baskı makinelerinin bir yazıcı başlığı 2 bin 500 doları buluyor. Ve bunu yurtdışından getirtmek, bakımları ciddi maliyetler. Aynı baskıyı profesyonel olarak yapan yerler de var ancak engelli bireylerin buna ulaşması mevcut fiyatlar ile neredeyse imkânsız. Görme engelli bir bireye gönderdiğimiz kitabın dahi kargo ücretini biz üstleniyoruz. Yoksa başka türlü insanlar okuyamaz, vazgeçer. Biz vazgeçmesinler diye uğraşıyoruz. Onları hayata bağlayan unsur bu kitaplar. Taleplere göre çeviri yapıp ihtiyacı olana ulaştırıyoruz. 

TÜRGÖK haricinde engellilere kitap hizmeti veren başka kurum var mı? 

Bugün Türkiye’de uluslararası akreditasyon belgesine sahip, baskı ve sesli kitap hizmeti veren tek kurum biziz. Bu açıdan ilk ve tek durumdayız. Tamamen bağımsız bir yapıdayız ve kamudan hiç destek almadan çalışıyoruz.