Sosyal medya tekelleşiyor: Ticari kaygının altında kâr ve kontrol arzusu yatıyor

Teknoloji şirketlerinin bünyesinde yer alan sosyal medya uygulamalarının sahipliğindeki değişiklik, akıllara ‘Sosyal medya tekelleşiyor mu’ sorusunu getiriyor. Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen ve Bilişim Strateji Uzmanı Levent Karadağ, sosyal medya sahipliğinde gözlemlenen değişiklikleri Cumhuriyet‘e değerlendi.

‘TAHAKKÜMDEN KURTULAMIYORSUNUZ’

Elon Musk’ın Twitter’ı satın almasıyla yenidem gündeme taşınan tekelleşme konusunun Facebook kriziyle de konuşulduğunu belirten Prof. Dr. Necmi Emel Dilmen, “Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) en büyük dört teknoloji şirketi Amazon, Facebook, Google ve Apple’ın tepe yöneticileri ABD Kongresi’nde tekelleşmeye karşı kendilerini savunmuştu, ancak yaptıkları uygulamalar, rekabetçi bir ortam içerisinde yapılan masum hareketler değildi. Facebook, uzun zamandır kendini geliştirmek yerine farklı uygulamaları satın alarak, satın alamazsa da kopyalayarak yaşamını sürdürüyor. Dolayısıyla, bu platformların tahakkümünden kurtulamıyorsunuz. Biz, ana akımdan ‘sesimizi duyurmuyor’ diye kaçıyorduk. İnternet bizim için bir özgürlük alanıydı, ama artık görüyoruz ki iş böyle yürümemeye başladı. Medyada yaşanan tekelleşme, tarafsızlığı ticari kaygıya dönüştürüyorsa, işin sosyal medya boyutunun altında da kâr ve kontrol arzusu yatıyor” ifadelerini kullandı.

‘VERİ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN SORUN’

Kolektif bilincin geliştirilmesi ve büyük şirketlerin sahiplik yapılarıyla veya tekelleşmeleriyle ilgili hukuki düzenlemeler yapılmasını öneren Prof. Dr. Dilmen, “Elon Musk ‘Twitter blue’ adlı ürünü farklı şekilde pazarlayarak verdiği 44 milyar doları bir yerlerden çıkarmaya başlamaya karar vermiş olsa da bu kadar köklü ve kontrolsüz değişimler veri güvenliği açısından da sorun yaratır hale geldi. Twitter Blue, platformun aylar önce duyurduğu bir özellikti. Kullanıcılar, bu abonelik sistemi sayesinde bazı ayrıcalıklara sahip oluyorlardı. Elon Musk sonrası dönemdeyse Twitter Blue abonelerinin doğrulanmış hesap rozeti de alabilecekleri açıklandı, ancak parayı veren herkesin mavi tik alması, kimin gerçek kimin sahte hesap olduğu karmaşasını doğurdu ve Twitter Blue’nun askıya alınmasına karar verildi. Bu da yanlış alınan kararların sonucunda Twitter’ın en büyük gücü olan kullanıcılarının azalmasıyla ödeyeceği bir bedel diye düşünülebilir” diye konuştu.

‘TEKELLEŞMENİN ÖNÜNE GEÇMEK İMKANSIZ’

Elon Musk’ın Twitter’a Tesla’nın ekibiyle gelerek, yeni fikir önerisi istediğini iletmesine değinen Bilişim Strateji Uzmanı Levent Karadağ, “Bu aşamada ilk hamle, bot hesapların temizlenmesi oldu. Diğer yandan Musk, mavi tik düzenlemesiyle, bu mecrayı daha fazla ticarileştirmeye çalışıyor. Sosyal medyayı güçlü şirketler yönetiyor ve bu alanda tekelleşmenin önüne geçmek neredeyse imkansı. Elon Musk, birçok ülkeye internet erişimi sağlıyor. Dolayısıyla, bir ülkenin internet erişimi engellendiğinde o ülkedeki kullanıcılarını aktif hale getirerek internet erişimi sağlayabilir. Twitter bir döneme kadar zarar eden bir firmaydı. Şu an zararı kâra dönüştürmek için önemli adımlar atıyor” ifadelerini kullandı.

‘REKLAM İÇİN İSTİHBARAT VEREBİLİR’

Nesnelerin internet ihtiyacının gün geçtikçe artacağını söyleyen Karadağ, “Uygulamaların alt yapısı internete bağlı olacağı için şirketler kendi internetini kurup, hizmet vermeye başlayacak. Ticarileşen bir mecrada her türlü düşünce yer bulamayacaktır. Bir ülkeye binlerce araba satan bir şirketin, o ülke hakkında olumsuz yorumlara izin vermesi pek mümkün değil.  Musk, Whatsapp, Facebook, Instagram platformlarındaki gibi bir reklam gücü inşa etmek isteyebilir. Bunun için de istihbarat verebilir. Twitter’da habercilik de yaygın. Spor, siyaset gibi pek çok alanda paylaşımlar yer alıyor. Bunları ticari olarak kullanarak, bir veri satışı yapabilir. Bu noktada, Twitter’daki işten çıkarmalar Musk için gerekliydi, çünkü mevcut çalışanlar ticari amaçlı yönlendirilemezdi. Bu dönüşümle, sanal mecradaki bireysel saldırıların önüne geçilebilir, ancak ticari planlar artacağı için kitlelerin kontrolü artabilir” dedi.