Pruvan neta olsun: Hoş geldin Paşabahçe!

Bir dönem Boğaz’ın en hızlısı olarak İstanbullulara hizmet veren Paşabahçe Vapuru, 70. yaşında Boğaz’a geri döndü.

Dünyanın en eski tersanesi 566 yıllık Haliç Tersanesi’nde, İBB iştiraki Şehir Hatları tarafından yeniden yolcularına kavuşturulan Paşabahçe’nin ilk yolcuları CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ve İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu oldu. 

HURDA OLMAKTAN KURTARILDI

Paşabahçe Vapuru, 2010 yılında Şehir Hatları filosundan düşürüldükten sonra kaderine terk edilmişti. Ancak, bir gazete ilanı Paşabahçe’ye hayat verdi. 2019’da vapurun sökülmek üzere ihaleye çıkarılacağı haberinin ardından Şehir Hatları ekipleri, hızlıca girişimlerini başlattı. Görüşmelerin ardından çürümeye terk edilen Paşabahçe, Beykoz Belediyesinden alındı 566 yıllık Haliç Tersanesi’ne emanet edildi. 

ADETA YENİ BİR GEMİ İNŞA EDİLDİ

Haliç Tersanesi’ne çekilen Paşabahçe’nin görüntüsü içler acısıydı. Vapur, gururlu geçmişinden gelen heybetini, unutulmuşluğun hüznüne bırakmıştı, tanınmaz haldeydi. Ancak, İmamoğlu dönemi ile birlikte ayağa kalkan Haliç Tersanesi’nin emektarları bu vapurdan 270 ton sac söktü, mekanik bakımını yaptı. Paşabahçe’yi dokusuna, geçmişine sadık bir şekilde yeniden inşa etti. Yaklaşık iki senelik bir sürecin ardından Paşabahçe, Şehir Hatları filosunun 29. üyesi oldu.

ESKİ KAMARALAR SERGİ ALANI OLDU

Paşabahçe’nin restorasyonu, aslına sadık kalınarak yapıldı. Bazı alanlar ise yeniden değerlendirildi. Bu alanlardan bazıları da suyun altında kalan kamaralar. Yönetmeliği göre suyun altında kalan alanlar artık yolcu kamarası olarak kullanılamıyor. Şehir Hatları ekipleri de suyun altında kalan bu alanları sergi alanı olarak değerlendirme kararı aldı. 

‘VAPUR KAFE’ DE VAR

Şehir Hatları vapurlarının sevilen mekanı Vapur Kafe, Paşabahçe’de de yer alıyor. Kafe’nin mekansal tasarımı Paşabahçe’nin orijinal dokusana göre yapıldı. Paşabahçe’nin yolcuları da Vapur Kafe’nin zevkini yaşayacak.

ARTEMİS, YERİNE KONDU

Paşabahçe’nin restorasyonunda çok önemli bir detay da ortaya çıktı. İstanbul’a ilk geldiği günden beri vapurda yer alan antik tanrıça Artemis rölyefi, restorasyon sürecinde vapurda bulunmuyordu. Yapılan temaslar sonucu saklandığı depodan çıkarılan Artemis rölyefi, alçı halinde bulundu. Şehir Hatları çalışanları Artemis rölyefine de restorasyon çalışması yaptı. Alçılardan arındırılan ve orijinal görüntüsüne kavuşan Artemis rölyefi, eski yerine yerleştirildi. 

7 FİRMA SPONSOR OLDU

Tarihi Paşabahçe Vapuru ayağa kaldırılırken, iş birlikleri de yapıldı. Paşabahçe’nin restorasyon haberini alan tam yedi firma, vapurun iç tasarımında gönüllü olarak yer aldı. Aynı zamanda Şehir Hatları, bir vapur restorasyonu için ilk kez sponsorluk anlaşmaları yapmış oldu. 

58 SENE İSTANBULLULARA HİZMET ETTİ

Paşabahçe Vapuru, 2. Dünya Savaşı sona erince Türkiye’den gelen talep üzerine 1952 yılında İtalya’dan İstanbul’a getirildi. Tarihi vapur, tam 58 yıl Boğaz’ın iki yakasında İstanbullulara ve turistlere ‘en hızlı’ hizmeti verdi. 

PAŞABAHÇE’NİN DOKUNDUĞU HAYATLAR

Paşabahçe Vapuru, aynı zamanda kentin yüzen hafızası. Onlarca sene, bu vapurda neler yaşanmadı ki? Evlenme teklifleri, ayrılıklar, kavuşmalar, yazılan şiirler… Hatta, doğum bile yaşandı bu vapurda… 58 yıllık yaşanmışlık artık yeni öyküler için Boğaz’da seyir halinde olacak.

DÜNYAYA GÖZLERİNİ PAŞABAHÇE’DE AÇTI

Deniz Yılmazişler’in 8 Aralık 1972’de Paşabahçe Vapuru’nda dünyaya geldi. Yılmazişler gözlerini dünyaya Paşabahçe vapurunda açarak Marmara Denizi’nde dünyaya gelen ilk ve tek çocuk olma unvanını da kazandı. Paşabahçe’nin kaptanı Ahmet Vural, sefer sırasında dünyaya gelmesi dolayısıyla bebeğe “Deniz” adını verdi, seyir defterine işledi. Ne tesadüftür ki sonra Yılmazişler’in doğduğu gün olan 8 Aralık’ta, Paşabahçe restorasyon için Beykoz’dan Haliç Tersanesi’ne çekildi. 

“ARTEMİS’İN VELİHATI OLDUM”

Denizcilikte gemiler hep kadınlara benzetilir. Genel inanışa göre adınlar bereketi, sevgiyi ve koruyuculuğu temsil ediyor. Belki de bunun için erkek denizciler anne şefkati ihtiyacıyla ya da sevdiği kadının özlemiyle kadın ismi vererek onurlandırmış gemisini. ‘Deniz Yılmazişlerin’in doğumu’ da bir alamet olarak yorumlanıyor kaptanlar tarafından. Yılmazişler, Paşabahçe’de heykeli bulanan tanrıça Artemis’e atıf yaparak, “Artemis’in veliahttı oldum” diyor ve şunları ekliyor:

“72 yaşındaki Paşabahçe’nin 20 yaşındayken doğurduğu ilk ve tek kızıyım. Burcum, Yay. Artemis de ‘ok ve yay’ ile sembolize edilir. Artemis de eşini erken kaybetti, ben de… Ben bu tesadüfe inanıyorum…”

“BU GEMİ SENİN, DENİZ…”

Çocukluğunu Heybeliada’da geçiren Deniz Yılmazişler, çocukluğuna dair şu anıyı anlatıyor:

“Heybeliada’da yaşıyorsanız, vapur ulaşımı hayatınızın merkezi oluyor. Çocukken de sürekli Paşabahçe Vapuru’ndaydım. Kaptan Köşkü’nde oyun oynardım. Bir gün Ahmet Kaptan’ın, “Bu gemi senin, hadi asıl düdüğe!” dediğini hatırlıyorum. Paşabahçe Vapuru, Heybeliada’ya geldiğinde bölge sakinleri, “Deniz geliyor” dermiş.

“PAŞABAHÇE BİR KAPTAN İÇİN SON RÜTBEDİR!”

Mehmet Kaptan, baba mesleği olarak seçti kaptanlığı. 2005 yılında, 72 yaşındayken Şehir Hatları’ndan emekli oldu; ama ne o denizleri ne de denizler onu bırakabildi. Şimdi özel bir firmanın ticari gemisinde kaptanlık yapıyor. Kepçe, tam 11 sene (1990-2021) Paşabahçe’nin dümenine oturdu. Aralıksız bir şekilde kaptanlık yaptığı Paşabahçe’nin önemini şu sözlerle anlatıyor:

“Paşabahçe’de çalışmak bir kaptanın gelebileceği son rütbedir. Birinci sınıf kaptan olursunuz. Bu vapurda çalışmak ayrı bir serüven, ayrı bir anıdır. 1999 Yalova depremini, Paşabahçe’nin içindeyken iskelede yaşadım. O gemi, benim hayatımın önemli bir parçası. Şehir Hatları’nın en süratli gemisinin çürüğe gitmesi beni çok üzmüştü. Ancak yeniden yapılmasına, sahip çıkılmasına çocuklar gibi sevindim. Paşabahçe’yi yaşatmak İstanbul adına büyük bir hizmet. Çünkü, böyle bir gemiyi bugün bile yapmak çok zordur. Kendine has özelliği ile her türlü dalgada hizmet verebilir.”

ŞEHİR HATLARI GENEL MÜDÜRÜ

“Paşabahçe’nin sembolik bir anlamı da var bizim için. Hem tarihi tescilli bir vapuru İstanbul’a geri kazandırdık hem de yeniden bir gemi inşası yaptık. Yaklaşık 200 kişilik Şehir Hatları çalışanlarının emeği ile çok özel bir iş Paşabahçe. 70. yaşında yine seferde… Pruvan neta, rüzgarın kolayına olsun Paşabahçe!”

Yenilenen tarihi vapur Paşabahçe, konuklarıyla ilk seferine çıktı.  

Paşabahçe Vapuru’na binen Kılıçdaroğlu, İmamoğlu ve beraberindeki heyet, Sunay Akın’ın keyifli anlatımıyla Haliç turu yaptı. Simit eşliğinde çay içen heyet, simitlerini martılarla paylaştı.

Denizcilikte gelenektir, sefere çıkarken “pruvan neta olsun” denir. Yani ‘seyrine engel olacak, seni yolundan edecek veya tehlikeye düşürecek bir durum olmasın’ denir. Pruvan neta olsun Paşabahçe!