Devrimin 99. yıldönümü

Türkiye’nin modernleşmesi ve laikleşmesinin en önemli kilometre taşlarından olan 3 Mart Devrim Yasaları’nın kabul edilişinin üzerinden 99 yıl geçti. Karşıdevrimci iktidarların saldırdığı üç temel devrim, gücünü Atatürk’ten ve Türk Aydınlanmasından alıyor...

Cumhuriyetin yol haritası niteliğindeki bu yasalar ile çoklu hukuk ve eğitim sistemi tarihe karıştı, hilafet kaldırıldı ve laik, demokratik Cumhuriyet yolunda en büyük adımlardan biri atıldı. Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine bakanlık düzeyinden düşürülen Diyanet kuruldu. Ayrıca, Öğretim Birliği Yasası’yla ulusal, laik ve bilimsel eğitim tesis edildi. 

‘AYDINLANMANIN TEMELİ’

Atatürkçü Düşünce Derneği’nden (ADD), 3 Mart Devrim Yasaları’nın 99. yılında yapılan açıklamada, “Cumhuriyetin ilanından sadece 4 ay sonra kabul edilen üç devrim yasası, Kemalist Aydınlanma Devrimleri’nin temelidir” denildi. 3 Mart’ta kabul edilen üç yasanın koruma altında olduğu ancak halifeliğin kaldırılması dışındaki yasaların fiilen yürürlükten kaldırıldığı vurgulanan açıklamada şu ifadeler yer aldı: 

“Diyanet’in ne hale geldiği ortada. Vakıflar Genel Müdürlüğü de benzer durumda. Tarikat ve cemaatler vakıf ya da dernek adı altında örgütlendi. Genelkurmay Başkanlığı ise adeta sembolik bir makama dönüştü. Eğitim iç acıtıcı, yüz kızartıcı durumda. Kemalist Eğitim Devrimi yeniden yürürlüğe sokulmadan hiçbir sorunumuzu aşma olasılığımız yok.” 

İstanbul Kadın Kuruluşları Birliği Koordinatörü Nazan Moroğlu, Devrim Yasaları’nın kabulünün yıldönümünde şu açıklamayı yaptı: “3 Mart’ta kabul edilen üç Devrim Yasası eğitimde birliğin ve laik hukukun öncü adımlarıdır. Ülkemizde ikili hukuk ve ikili eğitim sisteminin yanı sıra hilafet de kaldırılarak demokratik laik hukuk devleti yolunda en büyük adım atılmıştır. Kadın erkek ayrımı yapmadan hilafetin kaldırılmasıyla dinin siyasete alet edilmesi önlenmek istenmiştir. Günümüzde Cumhuriyetimizin kurucu değerlerinden geri adım girişimleri kaygılandırıyor. Ancak Atatürk ilke ve devrimleriyle çizilen yol haritasından sapmalara karşı el ele vererek mücadeleyi sürdürmekte kararlıyız.”

‘BİLİMİN EGEMENLİĞİ’ 

29 Ekim Kadınları Derneği Genel Başkanı Şenal Sarıhan ise yaptığı açıklamada şunları kaydetti:

“Üç devrim yasasına sahip çıkmak, devrimci bir sorumluluktur. 3 Mart 1924, Türkiye Cumhuriyeti’nin laik temellerini atan yasaların yıldönümüdür. Bugün kabul edilen yasalarla cumhuriyet hükümeti, halkın kendi iradesi ile kendisini yöneteceğinin ve toplumsal yaşama bilimin egemen olacağının ilk adımlarını atıyordu. Öğretim Birliği Yasası ise çocuklarımızın hurafelere değil, akla göre eğitileceği bir düzenin eğitim ilkelerini oluşturuyordu. Kısaca laik bir toplum yaratılacaktı. Ancak daha da ileri taşınması gereken yasal düzenlemeler, fiilen ortadan kaldırıldı.”

DİYANET UNUTTU

Diyanet, bu tarihe denk gelen cuma hutbesinde ne başkanlığın kuruluşuna ne de Diyanet’in kurucusu Atatürk’e yer verdi. “Müslümanlar birbirinin umududur” başlıklı hutbede, deprem ve yardımlaşmaya işaret edildi. Emekli müftü Gani Aşık, Diyanet’in Atatürk tarafından kurulduğunu anımsatarak “Bu durumdan üzüntü duyuyorum. Kamuoyunun, Diyanet’in kronikleşen Atatürk düşmanlığı konusunda kurumu haklı olarak suçluyor olmasına karşın bu direktiflerin Saray’dan veriliyor olabileceğini değerlendiriyorum” ifadelerini kullandı.

ÜÇ BÜYÜK DÖNÜŞÜM

3 Mart 1924’te üç önemli dönüşüm gerçekleştirildi. Birincisi, eğitim birliği gerçekleşti; mahalle mektepleri kaldırıldı. İkincisi, Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Üçüncüsü, teokratik devletin simgesi olan halifelik kaldırıldı ve tarihe gömüldü.Bu üç devrim yasası, çağdaş Türk toplumunun kuruluşunda Atatürk’ün öncülük ettiği çok önemli dönüşümlerdir. Aydınlanma Devrimleri’ne bağlı olan genç kuşaklar, bu devrim yasalarının geriye dönüşü olmadan sürdürülmesini sağlayacaklardır.Türk Aydınlanma Devrimi’nin 99. yılında bu amaçlar en önemli değerlerimizdir.

ALEV COŞKUN