Depreme İBB modeli

Türkiye’de bir yerel yönetim tarafından ilk defa uygulanacak olan “İstanbul Yenileniyor Sıfır Faizli Finansman” projesi, dar gelirli yurttaşlara faizsiz finansman desteği sağlayarak İstanbul’da kentsel dayanıklılığını artırmayı amaçlıyor.

“İstanbul Yenileniyor Sıfır Faizli Finansman” modeli, Türkiye’de bir yerel yönetim tarafından ilk defa uygulanacak. Yaklaşık 1.5 yılık bir çalışmanın ardından hazırlanan proje, geçen ocakta belediye meclisine onay için sevk edildi. Projenin önümüzdeki günlerde İBB Meclisi’nde görüşülmesi bekleniyor. 

FAİZİ İBB ÖDEYECEK

Projenin, riskli yapıda oturan dar gelirli yurttaş, Kiptaş, bankalar ve İBB olmak üzere 4 ayağı bulunuyor. İBB, yurttaşların evlerinin yenilenmesi konusunda Kiptaş’ı, dönüşümün finansmanı için de yurttaşla bankaları yan yana getirme konusunda koordinasyon görevini üstlenecek. Kiptaş yurttaşlara ve bankalara riskli binaların yıkılıp yeniden yapılma garantisi verecek. Bankalar ise bu dönüşümün finansmanında hak sahiplerine konut kredisi kullandıracak. 

İBB, konut kredilerinin faizlerini  de ödeyecek. Kredi anapara üst limiti 1 milyon lira ve vadesi de azami 10 yıl olarak belirlendi. Anapara, vatandaş tarafından 10 yılda, faiz ise İBB tarafından 10 yıl boyunca bankalara ödenecek. Örnek ödeme planına göre vatandaş birinci yıl her ay ortalama 2 bin 700 TL taksit ödeyecek. İBB her ay 17 bin liralık finansman desteğinde bulunmuş olacak. Bu model için İBB, 2023 yılı için 2.9 milyar TL’lik bütçe ayırdı. Böylece  bir yılda yaklaşık 14 bin 77 konutun dönüşümünün gerçekleştirilmesi öngörülüyor. 

Kiracılar için de İBB’nin ayrı bir çalışması bulunuyor. İstanbul genelinde yaptırılan hızlı tarama testlerinde deprem güvenliği sıfıra yakın ve kendiliğinden çökme riski taşıdığı tespit edilen yaklaşık 10 bin kişinin yaşadığı  318 binada oturanlara kiracı ve mülk sahibi ayrımı yapmadan bakanlığın belirlediği limitin 3 katı kadar kira yardım yapılacak. İBB, Avcılar’da bu çalışmanın ilk uygulamasını geçtiğimiz günlerde hayata geçirildi. 

PROJEYE KATILMA KRİTERLERİ

Faiz desteğinden yararlanacak binanın riskli yapı raporunun bulunması.  

“İstanbul Yenileniyor” projesi kapsamında KİPTAŞ ile uzlaşmaya varılmış olması.

Hak sahibinin dar gelirli olması yani hane içi toplam gelirinin net asgari ücretin 2 katını geçmemesi. 

Hak sahibinin bankalarca kredilendirilmesinde bir engel bulunmaması da şartlar arasında. Bir kişi en fazla bir konut için faiz desteğinden yararlanabilecek.

KİPTAŞ: MALİYET 7 KAT ARTTI

İstanbul’da riskli binaları maliyetine dönüştürdüklerini belirten Kiptaş Genel Müdürü Ali Kurt, “370 binin üzerinde riskli yapıda oturan 1 milyon 350 bin insan var. Temmuz 2021’de başladığımızda inşaat metrekare maliyeti, 2 bin-2 bin 500 TL’ydi, şu an  14 bin TL’ye çıktı. 7 kat artış var. Bu borçlanmada sıkıntı yaratmaya başladı” dedi. Kurt, “Riskli yapılarda 1 milyon insanın hayatını kurtaralım çağrımıza gerekli dönüşü alamadık ama alacağımıza inanıyoruz” diye konuştu.  Kurt teklifin detaylarını şöyle anlattı: “Örneğin, dairenin maliyeti 1 milyon TL çıktı. Bunun yüzde 20’sini peşin vereceksin, yüzde 80’ini iş sözleşme gereği 12 ayda tamamlıyorsa, 12 ay eşit taksit ve sıfır faizle ödeyebilirsin. Taksit seçenekleri yüksek gelirse sizi bankadan Kiptaş kefaletiyle uzun vadede borçlandırma imkanı sunuyoruz. İlk başladığında bu avantajlıydı. Ama banka faiz oranları artınca İBB faizi sübvanse edelim seçeneğini sundu.”