CHP'li Toprak dikkat çekti: 'Döviz sıkıntısının baş göstermesi ciddi olasılık'

CHP Genel Başkan Koordinatör Başdanışmanı Erdoğan Toprak, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri müdahalesinin ardından yaşanan ekonomik şoklar, kur artışları, enerji fiyatlarındaki yükselişler, hububat fiyatlarının tırmanışa geçmesinin olası etkilerini inceledi.

Toprak, “Bu gelişmelerin etkisiyle gerek turizmden beklenen döviz gelirlerinde ciddi kayıp olasılığının ortaya çıkması, gerekse ihracat gelirlerinde beklentinin gerisine düşülmesi, önümüzdeki aylarda dış ticaret tablosunun daha da kötüleşmesini ve dış açıktaki artışın hızlanmasını beraberinde getirecek. Döviz sıkıntısının baş göstermesi ciddi olasılık” dedi.

CHP İstanbul Milletvekili Toprak, haftalık değerlendirme raporunu yayınladı. Toprak raporunda iç politikada “zeytin yönetmeliği”, ekonomide “gıda endeksinin en yüksek seviyeye ulaşması”, dış politikada ise Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliği konusunda AB’nin çifte standart uygulamasını” değerlendirdi.

Toprak’ın haftalık değerlendirme raporundaki bazı başlıklar şöyle:

TÜRKİYE EKONOMİSİNE ETKİSİ

Rusya-Ukrayna savaşının Türkiye ekonomisi üzerinde yarattığı sarsıntı ve yıkıcı etkileri giderek yayılıyor. Tarımda ve gıdada artan riskler fiyatları yukarı çekerken, ithalatın durması mevcut stokların hızla erimesine neden oluyor. Sektör temsilcileri ve ihracatçı birliklerinin, dış ticaret kuruluşlarının destek çağrıları, uyarıları artıyor. Yılda milyarlarca dolarlık ticaretin gerçekleştiği ve bavul ticaretinin ana merkezi konumundaki Laleli’de KREDİ KARTI-EFT-SWİFT sistemlerinin durmasıyla alışveriş, ticaret ve satışlar tümden kesildi. Tekstil-hazır giyim alanındaki şirketlerin gerek Rusya ve Ukrayna’ya yönelik ihracatları gerekse önde gelen hazır giyim markalarının bu ülkelerdeki AVM’lerde faaliyet gösteren mağazalarında satışlar durdu. Ülkemizin önde gelen giyim markalarına ait bin dolayında mağaza, kapanma noktasına geldi. Sipariş iptalleri şimdiden 200 milyon dolara ulaştı. Rusya’ya yönelik swift ve kartlı ödeme sistemleriyle ilgili yaptırımlar Türk şirketlerinin Rusya üzerinden Avrupa ülkeleriyle olan ticaretlerini de olumsuz etkiledi ve ödeme sistemlerini felç etti.

GIDA FİYAT ENDEKSİ

İki ülkeden gıda ve hububat ihracının durma noktasına gelmesi küresel gıda fiyatlarındaki artışı bugüne kadarki en yüksek düzeye çıkarttı. Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Gıda Fiyat Endeksi şubat ayında yüzde 3,9 artış göstererek ortalama 140,7 puan oldu. Küresel gıda fiyatlarında artışı tetikleyen ürünler süt ürünleri ve bitkisel yağlar olurken, tahıl fiyat endeksi aylık yüzde 2, yıllık ise yüzde 14,8 artış gösterdi.  Küresel emtia borsalarında buğday ve diğer hububat ürünlerinin fiyatları son 15-20 yılın rekor seviyelerine yükseldi. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) geçen hafta yaptığı 435 bin ton ekmeklik buğday ithalatı ihalesine gelen en düşük fiyat teklifi ton başına 420 dolara (6 bin TL) yükseldi. Kısa süre önce ton başına 347 dolardan alım yapan TMO’nun buğday ithal faturası ton başına yaklaşık 100 dolar arttı.

ÖNÜMÜZDEKİ AYLARDA DÖVİZ SIKINTISI BAŞ GÖSTEREBİLİR 

Rusya’nın 24 Şubat’ta başlayan Ukrayna işgalinden kaynaklı ekonomik şoklar, kur artışları, enerji fiyatlarındaki yükselişler, emtia ve hububat fiyatlarının tırmanışa geçmesi, bu iki ülkeye ihracatımızın duraklaması ve nihayet Rusya’ya getirilen swift yaptırımıyla ihracat bedellerinin tahsilatında başlayan sıkıntılar, şubat rakamlarında yer almıyor. O nedenle, şubat sonunda başlayan bu gelişmelerin etkisiyle gerek turizmden beklenen döviz gelirlerinde ciddi kayıp olasılığının ortaya çıkması gerekse ihracat gelirlerinde beklentinin gerisine düşülmesi, önümüzdeki aylarda dış ticaret tablosunun daha da kötüleşmesini ve dış açıktaki artışın hızlanmasını beraberinde getirecek. İktidarın yeni ekonomi modeliyle; kurların ve enflasyonun kontrole alınması, fiyat istikrarı sağlanması ve cari fazla verilmesi vb. hedeflerin tutması ihtimali neredeyse sıfırlanırken tam tersine rekor cari açık verilmesi ve döviz sıkıntısının baş göstermesi ciddi olasılık.

ENFLASYONDA ÜÇ HANELİ RAKAMLAR

Şubat ayında hem tüketici (TÜFE) hem de üretici (Yİ-ÜFE) fiyat endekslerinde hızlı artış devam ederken enflasyonda uzun yıllardan sonra ilk kez üç haneli rakamlar görüldü. TÜFE şubat ayında aylık yüzde 4,81, yıllık yüzde 54,44 artışla 2002 Mart ayından bu yana 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Çekirdek enflasyondaki artış yüzde 47 ile 56 arasında. Çekirdek enflasyonun TÜFE’nin 2 puan üzerinde olması gelecek aylardaki enflasyon artışının habercisi. Diğer deyişle gıdadaki KDV indirimleri yapılmasaydı şubatta yıllık enflasyon yüzde 56 ve üzerinde olacaktı.