Savunma bütçesi yüzde 41 arttı

Milli Savunma Bakanlığı’nın 2025 bütçe teklifi TBMM’ye sunuldu. Teklifte yer alan verilere göre MSB’nin 2023 yılı başlangıç ödeneği 182 milyar 770 milyon 968 bin TL’ydi ancak yıl sonunda 239 milyar 693 milyon 520 bin 294 TL harcandı. 2024 yılında ise MSB bütçesi rekor artışla 440 milyar 496 milyon 960 bin TL’ye yükseltilmişti. MSB bütçesi 2025 yılı için yaklaşık yüzde 41’lik artışla 623 milyar 899 milyon 190 bin TL olarak öngörüldü. Teklifte 2026 bütçe teklifi tahmini 746 milyar 44 milyon 81 bin TL olarak belirlenirken 2027 yılı tahmini ise 839 milyar 645 milyon 682 bin TL olarak verildi. Öte yandan Savunma Sanayi Başkanlığı’nın 2025 yılı bütçe teklifi ise 1 milyar 137 milyon 681 bin TL olarak belirlendi.

‘ULUSAL SAVUNMAYA 612 MİLYAR’

Teklife göre: dış politika programına 1 milyar 155 milyon 551 bin TL, şehit yakını ve gaziler programına 263 milyon TL, ulusal savunma ve güvenlik programına 612 milyar 943 milyon 699 bin TL, yönetim ve destek programına ise 9 milyar 536 milyon 940 bin TL ayrılacak. Ekonomik sınıflandırmaya göre ise personel giderlerine 273 milyar 553 milyon 471 bin TL, mal ve hizmet alım giderlerine 305 milyar 86 milyon 826 bin TL, sermaye giderlerine ise 3 milyar 167 milyon 308 bin TL ayrılacak.

‘FAALİYET KAPSAMINDA 47 ÜLKE’

Ayrıca dış politika programının alt programı olan barışı destekleme ve koruma harekatları kapsamındaki ülke sayısında 2025 hedefi olarak 11 ülke belirlendi. Dost ve müttefik ülkelere güvenlik desteği alt programında ise faaliyet kapsamındaki ülke sayısı 2025 hedefi 47 olarak açıklandı. Ulusal Savunma ve Güvenlik programının alt programı sınır güvenliğinde ise; ‘Sınır fiziki güvenlik sistemleri elektronik katmanların yapılması’ projesinin tamamlanma oranı 2025 için, yüzde 42, ‘sınırda modüler beton duvar ve duvara bitişik yol yapım’ projesinin tamamlanma oranının ise 2025 yılı için yüzde 100 olduğu belirtildi. 

‘SÖZLEŞME SONRASI İŞŞİZLİK’

Konuya ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirmede bulunan CHP Çanakkale Milletvekili ve TBMM Milli Savunma Komisyonu üyesi, komisyon sözcüsü Özgür Ceylan, savunma harcamalarının gayrisafi yurtiçi hasılıya (GSYH) oranının 2024 bütçe teklifinde 1,77 olduğunu, gerçekleşme tahmininin 2024 yıl sonunda 2,09 olarak beklendiğini, hükümetin 2025 teklifinin ise yüzde 2 olarak göründüğünü söyledi. TÜİK’in açıkladığı enflasyon oranında güncellenen bir bütçe olduğunu dile getiren Ceylan, “Milli Savunma Bakanlığının 2024 bütçe teklifi 440 milyar 496 milyon iken yüzde 41,6’lık bir artışla 2025 için teklif edilen rakam 623 milyar 899 milyon 190 bin liradır. Bütçenin yaklaşık yüzde 28.1’ini personel giderleri yüzde 61’lik kısmını da mal ve hizmet alım giderleri oluşturmaktadır. Personel giderleri içerisinde en düşük artış yüzde 24,27 ile memur giderlerinde ve TSK’nın büyük oranda profesyonelleştiği gerçeği göz önünde bulundurulduğunda, yüzde 43,7’lik bir gider kalemi de sözleşmeli personele ayrıldığına göre çok sayıda, sözleşme sonrası işsiz kalacak ekonomik kriz koşullarında umudunu yitirmiş genç, bir süreliğine silah altına alınacak” ifadelerini kullandı. 

‘ÖDENEN MİLYARLARCA DOLAR’

Ekonomik krizin derinleştiği bir dönemde en tartışmalı alanlardan birisinin savunma bütçesi olduğuna dikkat çeken Ceylan, taarruz ve savunma kabiliyeti yüksek, etkin bir hava kuvvetine sahip olmanın bir ülkenin ulusal güvenliği için zorunluluk olduğuna dikkat çekti.  Ceylan, “İktidarın yaklaşık 20 yıldır uyguladığı politikaların faturasını millet olarak ödemekteyiz. Ulusal hava savunma sistemlerimizi geliştirip aktive edebilecekken ulusun kıt kaynakları S400 sistemi tedarik edilerek heba edilmiştir. Aktive edilip edilmediği dahi tartışma konusu olan bir sisteme milyarlarca dolar ödeme yapılmıştır. Yine aynı şekilde proje dışı kalınan F35 muharip savaş uçağı projesine devam edilmesi ya da projeden çıkılması konusunda devlet iradesinin kararının ne olduğu hakkında kamuoyunun net bir bilgisi bulunmamaktadır. Bu proje dahilinde ödenen milyarlarca dolar paranın karşılığında ülkemizin ne alacağı hâlâ belli değildir” diye konuştu. 

‘10 YIL GEÇ KALDIK’

Eurofighter ve F16 tedarik ve modernizasyon projesinin geldiği aşamadan da kamuoyunun bilgi sahibi olmadığına dikkat çeken Ceylan, “Milli savunma sistemlerinin inşasında en az 10 yıl geç kalındığını söylersek abartmış olmayız diye düşünüyorum. 2025 bütçe teklifi üzerinde daha detaylı fikir beyan edebilmek için sayın bakanın görüşmeler esnasında söyleyeceklerine ve soracağımız sorulara vereceği yanıtlara bakmak gerekecek” değerlendirmesinde bulundu. 

SAVUNMA VE GÜVENLİĞE 1 TRİLYON 608 MİLYAR

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Türkiye’nin 2025 yılında savunma ve güvenlik sektörüne ayıracağı bütçeye ilişkin açıklamasında, “Savunma sanayiinde dışa bağımlılığını asgari seviyeye düşüreceğiz. Savunma harcamaları için 913.9 milyar lira, iç güvenlik için 694.5 milyar lira ödenek öngördük. Savunma Sanayii Destekleme Fonu (SSDF) için ayrılan kaynak da dâhil edildiğinde toplamda savunma ve güvenlik sektörü için 2025 yılında 1 trilyon 608 milyar lira ödenek tahsis ediyoruz” demişti. Konuya ilişkin olarak kısa süre önce açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ise, savunma sanayii projelerine, Çelik Kubbehava savunma sistemine değinerek savunmaya ayrılan miktarın katlanması gerektiğini, ciddi kaynak gerektirdiğini söylemişti.