Milyonlarca insanın ifade özgürlüğünün kısıtlanması her kesimden tepki çekti

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) kararıyla dün sosyal medya platformu Instagram'a erişim engeli getirildi. Erişim engelinin sebebine ilişkin resmi bir açıklama gelmedi. Kararın Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye suikastıyla ilgili paylaşımlara platform tarafından getirilen kısıtlamalarla ilgili olabileceği iddia edildi. İletişim Başkanı Fahrettin Altun yasağın açıklanmasından kısa süre önce Instagram'a “Heniye'nin şehadeti dolayısıyla insanların taziye mesajı yayınlamasını herhangi bir gerekçe göstermeden engelleyen sosyal medya platformu Instagram'ı da şiddetle kınıyorum. Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir” eleştirisinde bulunmuştu.

Öte yandan Anayasa Mahkemesi (AYM) sosyal medya hesapları üzerinden sabah saatlerinde "İletişim Başkanlığının Basın Özgürlüğü ve İfade Özgürlüğüne Müdahale Etmesine İmkân Tanıyabilecek Kuralların İptali" başlıklı bir karar yayımladı.

Kararla ilgili paylaşımlar kısa süre sonra silinirken AYM’nin internet sitesine de bir süre erişim sağlanamadı. Daha sonra açılan sitede söz konusu kararın kaldırıldığı görüldü. Instagram’a getirilen erişim engeline birçok kişi ve kurumdan tepkiler geldi.

Konuya ilişkin Cumhuriyet’e açıklamalarda bulunan Alternatif Bilişim Derneği’nden Avukat Faruk Çayır erişim engeli kararı hakkında “Hukuki olarak ifade özgürlüğünün engellendiğine yönelik tartışılmaz bir gerçek var. Verilen karar hukuki değil siyasi bir karar” dedi.  

‘VERİLEN KARAR KANUNA AYKIRI’

Çayır, AYM’nin erişim engellemesi kararlarına ilişkin verdiği kararları hatırlatarak “Erişim engeli kararının resmi gerekçesini henüz bilmiyoruz. Medyada Haniye paylaşımlarıyla ilişkili olabileceği söyleniyor. Ancak AYM’nin bu konuda pilot kararı varken bu tarz erişim engeli kararlarının verilmesi başlı başına kanuna aykırı. AYM kararı açık açık belirtiyor; ‘erişim engeli kararları ifade özgürlüğüne engel, kanunda düzenlemeler etkin değil’. Yıllar önce Twitter ve Youtube kararlarında da sosyal medyanın ifade özgürlüğü ve bilginin yayılımı açısından vazgeçilmez niteliği olduğu dolayısıyla erişim engeli kararlarının hakkın özüne bir müdahale olduğu belirtildi. AYM’nin gazetelere verilen erişim engeli kararlarına karşı da birçok bu şekilde kararı var” dedi.  

‘İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ ENGELLENİYOR’

Sözlerinin devamında hukuki olarak ifade özgürlüğü hakkının ihlal edildiğinin dolayısıyla alınan kararın siyasi bir karar olduğunu belirten Çayır konuya ilişkin “Hukuki anlamda bu kararın ifade özgürlüğünü engellediğine yönelik tartışılmaz bir gerçek var. Ancak, bunu anlatmak çok büyük bir etki yaratmıyor. Bunu uygulayıcıların değerlendirmesi gerekiyor. Özellikle BTK’nin vermiş olduğu kararlarda hâkim ve savcıların hassas bir şekilde değerlendirmeleri gerekiyor. Dolayısıyla bu durumun ifade özgürlüğünü ortadan kaldırdığı açık ve net. Bunu herkes biliyor. Siyasiler de biliyor. Ancak kendi işlerine yaradığı için hukuku uygulamamayı tercih ediyorlar. Dolayısıyla verilen erişim engeli kararı siyasi bir karar, hukuki değil” ifadelerini kullandı.   

'ERİŞİM ENGELLEME KARARI DERHAL KALDIRILMALI’  

Instagram’a getirilen erişim engeline ilişkin birçok tepki geldi. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) İstanbul Barosu Başkanı Av. Filiz Saraç ve Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası (Haber-Sen) erişim engeli kararına tepki gösterdi.  

TGS: Bilgi Teknoloji ve İletişim Kurumu, nedenini açıklamaksızın Instagram’a erişim engeli getirerek sadece sosyal medya şirketini sözüm ona cezalandırmıyor, haber alma hakkını da engelliyor. Bu darbe ABD merkezli şirkete değil, Türkiye’de haber alma hakkına ve ifade özgürlüğüne indirilmiştir. 

TGC: 57 milyon insanın kullandığı Instagram’a erişimin kapatılması sansürdür. Aynı şekilde İletişim Başkanlığı’nın dezenformasyonla mücadele için attığı adımların basın hürriyetine müdahale olduğuna karar veren Anayasa Mahkemesi’nin internet sitesine erişimin engellenmesi de kabul edilemez. Erişim engelleme kararları bir an önce kaldırılmalıdır  

ÇGD: Basın ve ifade özgürlüğü, demokrasinin temel direklerindendir. Bu tür sansür uygulamaları, otoriter yönetimlerin karakteristiğidir ve kabul edilemez. Instagram ve bununla birlikte son aylarda yasaklanan binlerce haber, derhal yurttaşların erişimine yeniden açılmalıdır!  

İstanbul Barosu Başkanı Filiz Saraç: Kişilerin fikir beyan ettiği, paylaşım yaptığı sosyal ağ sağlayıcılarına erişimin engellenmesi ifade özgürlüğüne ölçüsüz bir müdahaledir. Anayasa Mahkemesi’nin internet sitesine erişilememesinin, Anayasa Mahkemesi’nin ifade özgürlüğüne aykırılıktan verdiği bir ihlal kararını paylaşması sebebiyle olduğu iddiası ise çok daha vahim bir durumdur. Maalesef her gün başka bir hukuksuzlukla güne başlıyoruz. Ancak hukuksuzlukları söylemekten de karşı çıkmaktan da geri durmayacağız. 

Haber-Sen: Instagram BTK tarafından erişime engellendi. Halkın haberleşme ve iletişim özgürlüğünü yok sayan bu zihniyet kabul edilemez. Bu karar bir an önce kaldırılmalıdır. Haber Alma ve İletişim Özgürlüğü Engellenemez!  

Erişim engelinin bir günlük faturası 1,9 milyar lira. Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Emre Ekmekçi, Türkiye'de toplam e-ticaretin içindeki yüzde 10'luk kısmın sosyal medyada gerçekleştirildiğini belirterek, oluşturulan içerik üreticisi trafiğiyle birlikte günlük 1,9 milyar liralık bir e-ticaret hacminin etkilenebileceğini vurguladı.